Category: Fiction

Pabilo

Fiction by | June 9, 2019

Raindrops poured and the fragrance of wet grass and mud wafted in the dense air. A thin layer of fog blanketed the cluster of trees and chilled the nights of the distant homes within sitio Bago-Nalum. It was two weeks after the incident that happened at the highway of crossing Bago. Nights were filled with the sound of thunder and flashes of lighting since then. Rumor went around that the family failed to light a candle for the soul of Tata who died in the accident. His body was found with an envelope that bore the mark of the Eagle. Rain had washed away his blood and the morning sun has long dried the concrete. In sitio Bago-Nalum, where the man used to live, a rumor has been making rounds. Amidst the silent persisting downpour, whispers could be heard. Santelmo. The forgotten soul shall haunt.

Berto Dimahunong heard the whispers at Bugak as he was filling four containers of water. In Bugak people fell in line, carrying with them containers to be filled with fresh water, or gathered to do the laundry. Water flowed from the ground, through the years-old pipe, and into the container. The first one in line was Berto. He was a fireman and a dutiful son. He intended to do his chore as quickly as he could, but he could not help overhearing what everyone was talking about. Amidst the patting of fabric and the splashes of feet entering the shallow pool, people were in careless exchanges.
Continue reading Pabilo

Birthday na ni Inday

Fiction by | June 2, 2019

“Ma, unsa’y handa nako sa akoang birthday?” pangutana ni Inday sa iyahang inahan nga naghaling sa abuhan. “Si Amber gud ma kay kuyog iyang mama gipakaon me ganina og Spaghetti sa room.” Gikudlit sa inahan ang posporo ug gisindihan ang goma nga gikan sa guba nga tsinelas. Gibutang dayon niya ilalom sa mga bunot nga giplastar. Sa dihang nag-aso na, gikuha sa inahan ang kaldero gikan kay Inday ug gibutang sa sug-angan nga bakal nga gipatong sa duha ka hollow block. “Magpakaon pud ko sa eskwelahan ma ha?”

“Maayo man to sila ‘day kay daghan man sila’g kwarta,” nanghinawak nga sulti sa inahan. “Pagkuha og kamunggay didto. Harusa, kay atong isagol sa gulay. Pagdali,” gitudlo sa inahan ang punoan sa kamunggay.

Nangyam-id si Inday pagtalikod niya kay wala siya kauyon sa tubag sa iyang inahan. Gawas niana, gulay napud ang ilang sud-an. Bug-at ang bundak sa iyang tiil, “Wala gyud napul-an.”
Continue reading Birthday na ni Inday

Jeepney Ride

Fiction by | May 19, 2019

The stores in the mall are closing already when a woman in her early twenties pretty and smartly dressed breezes out the door. Click, click, click. Her heels resound as she hurriedly walks down the stairs. She turns a corner and collides with a man—tall in long sleeves and tie. They hastily apologize and quickly move on—she, blushing, for he is rather handsome. She crosses the street and hails a jeepney.

As the jeepney moves away she looks at the familiar sight of office buildings, the market and the small ukay-ukay store which was so popular with her and her classmates during their college days. She sighs because it’s late already. She still has to start with her pile of paperwork. Inwardly she feels pressured yet proud at the same time. She is proud to be trusted so much by the bosses but with a small nagging voice telling her that she is simply being taken advantage of.
Continue reading Jeepney Ride

Boy

Fiction by | May 19, 2019

You’re at the basketball court watching the grown-ups play. It’s the barangay fiesta so your mama took you to the liga with your cousins like she always does every year. You keep staring at the kuya holding the ball and running across the court. You like the way his arms look when he shoots the ball. They look like Popeye’s arms after he eats spinach but smaller and not like they would explode if you prick them with a needle. Auntie Ely, the granny next door who gives you chocolates, told you once that if you like someone you will keep staring at them. So does that mean you like that kuya? But he’s a boy. Boys can’t like other boys.
Continue reading Boy

Watching Movies in the 70s

Fiction by | May 5, 2019

I’m a Gen Xer and I love movies.

It saddens a movie freak like me that the movie house of my youth, Timber City Cinema in Tandag City, has gone kaput and become display center for all things China.

In mid-90s, during the dying years of Timber City Cinema, watching movies meant sweating bullets from heat; inhaling cigarette smoke; resting one’s feet on the seat to avoid contact with rats the size of cats; and evading raindrops falling from the holey roof.

During heavy rains, a puddle would form on the orchestra floor, between the screen and the first row. And from the balcony I would watch the movie on that pool of water because images were less blurry.

In the 70s, movie houses were enclosed by foldable gate grills. Behind the grills and encased in glass cabinets were movie posters under the “Next” and “Coming Soon” labels. And outside of the grills, tacked on both sides of a plywood panel were still pictures under the “Now Showing” label.

As we waited for the movie house to open at 1 o’clock, we would entertain ourselves by gawking at these posters and photos.
Continue reading Watching Movies in the 70s

Ulan-init

Fiction by | April 28, 2019

(lugit gikan sa sugilanon)

“Hooooo!”

Gibira ni Nenet ang pisi nga nagtapot sa ilong sa kabaw, mihunong kini sa pagkadungog sa iyahang singgaak. Nagtungtong siya sa buko-buko sa mananap nga ganina pa naghalhal. Walay klase, mao nang nanghakot silag lubi kauban ang iyahang maguwang nga si Teban, disi-saes anyos ug manghod nga si Pawpaw nga dyes ang panuigon. Tig-isa silag tugsak sa iyahang mga igsoon, gama kini sa kawayan nga adunay hait sa punta aron madagit ang lubi nga ilang ipanulod sa ilahang kariton.

“Punu na!” tubag sa igsoong si Pawpaw paghuman og hakot sa lubi.

“Siiii!”

Gipitkan ni Nenet ang lubot sa kabaw, misutoy kini sa laing punoan. Nagpasiaw si Pawpaw tungod kay nagkumpayot kini sa likod sa kariton. Nag-una iyahang Manoy Teban sa agianan arun susihon ang dalan kon aduna pa bay mga lubi nga angay ikarga. Sa dihang nakita sa iyahang maguwang laki nga wala nay lubi nga nahibilin, mipauli na sila.

“Una na lang mo Noy kay mangita pa kog lawa-lawa diri. Ibaligya nako kang Justin.” asuy sa kinamanghuran.

“Tagaan na lang takag damang unya sa balay, gilaming nako to. Dako kaayo to.” segun sa ilahang manoy Teban nga gikuha ang pisi kang Nenet. Walay nahimo ang manghod ni Nenet nga si Pawpaw busa misakay na lang kini uban niya nga kadtong higayona mibalhin sa ibabaw sa kariton ug nag-ingkib og turok samtang gahigda.

Naabtan nila ilahang tatay nga gikaestorya sa anak ni Don Ramon nga ilahang amo, ang tag-iya sa yuta nga gina-ugmad sa iyahang anhing lolo Tito nga usa ka Waray. Nahisalaag kini sa Mindanao sukad pa niadtong 1980’s ug miabot dinhi sa probinsya sa Sarangani kon diin sila nagkaila ni anhing Don Ramon.

Continue reading Ulan-init

Duhiraw

Fiction by | April 21, 2019

(lugit gikan sa sugilanon)

Kinahanglan niyang mopasar bisag unsa pay mahitabo, bisag unsa pay dangatan ug kinahanglang mosunod ang tanan segun sa iyang laraw bisag unsa pay paagi. Kon mahibaw-an siya nga dunay problema sa iyang pag-eskuyla, labinas iyang grado ug sa eskuylahan, dakong katalagman ang gibahad sa mga ginikanang OFW. Usa na niini ang pagputol unya sa buwanang alawans. Simpol kaayong butanga, apan dako na alang niya. Ambot kon tig-absent ba pod sa lain niyang propesor nga maoy iyang buhat sa akong sabdyek. Mao gani segurong nahadlok kay takilid man gyod ang iyang estanding naho. Wa pa man pod ko idungog nga manghagbongay, o teror ba kaha hinuon. Madunggan man dayon ang pedbak mahitungod sa abilidad sa usa ka titser ngadtos mga estudyante labinas paborito ug wa nila ganahing propesor kay mokatap man kinis hungihong sa tibuok kampus morag karangrang nga molating sa tibuok bagtak.

Apan makapatahap gyod ang kanunayng pagteks-teks ni Jen nako.

Nagsugod ang tanan pagkahuman sa prelim eksam. Human ko nagkompyut sa grado, nakita nakong wa siyay eskor sa tanang eksam. Wa lang nako ni panumbalinga. Prelim pa man pod. Di pa kritikal nga hugna sa semestre. Di na nako problema kon sumahon. Wa koy mahimo gawas sa panid-an ang iya unyang sunod nga buhaton. Labing maayo kon magbinuot na siyag su’d sa akong klase, magtuon kon ting-eksam ug mohatag sa tanang asaynment ug resirts nga akong pangayoon.

Samtang nanguli kog papel pagkaugma, nakamatikod kong permi siyag pasiplat sa akong gilingkoran bisag nahibawo siyang wa gyoy papel nga itunol niya kay wa man gyod siyay bisag usa sa tulo nga akong gipangtunol. Pawa ra seguros hilas aron ingnon nga duna siyay gipaabot o lahi ba kaha ang naumol nga diskarteng gimapa sa iyang bagulbagol.

“Sir, naa man ko adtong last quiz nato,” pagduol niya dihang wa nay papel nga nahibilin sa akong kamot.

“19 ganiy eskor nako adto,” dala niyang bag-id gamay nako simpig sa lamesa.
Nasaghid ang iyang bukton sa akong braso. Nanglibawot ang akong balhibo nga nakabati sa kahamis sa iyang panit. Dunay dilaab nga kalit midaaw sa maong saghid nga lisod hukman kon unsa kini ug ngano adtong gutloa.

Continue reading Duhiraw

Maligno

Fiction by | April 7, 2019

(kataposan)

WALA MOTINGOG si Luningning. Apan maaninaw sa iyang nawong ang pinugngan nga pahiyom. Giubanan niya ang dalaga sa atabay sa tiilan sa bukid. Iyang gisulayan pagkapot ang kamot. Wala motutol ang dalaga.

Human sa kapin sa bulan niyang pangamoral, nauyab niya si Luningning. Usa ka buntag, iyang gidani ang dalaga pag-adto sa dapit nga gisalipdan sa labong nga bugang. Iyang gihalog ug gihagkan ang dalaga. Nabati niya ang pangurog sa lawas sa babaye. Tungod ba sa kahadlok o sa nagsalimuang nga pagbati?

“Mouli na ko, Sir,” ni Luningning pa nga milingkawas sa iyang gakos.

“Sige, ugma magkita ta pag-usab dinhi.”
Pagkaugma, midiretso sa siya sa dapit nga gisalipdan sa bugang. Nagpaabot kang Luningning. Miabot ang dalaga pas-an ang sag-ob nga kawayan. Gisandig sa dalaga ang sag-ob sa nag-igdal nga bato.

Anad siya unsaon paghaylo og babaye. Gisulayan niyag gakos si Luningning. Wala kini molihok sa iyang gibarogan. Iyang gihagkan sa aping. Wala molingiw ang dalaga. Iyang gihagkan sa ngabil. Migakos si Luningning kaniya. Nag-abot ang ilang mga baba. Nag-ukob. Wala mobalibad ang dalaga nga iyang gipahigda sa yuta apan nagdumili nga huboan sa iyang sinina. Nahapla ang sagbot nga naligsan sa ilang lawas. Nalimot si Luningning sa kaugalingon ug mipasignunot sa labing praymal nga hunat sa tawo.

Continue reading Maligno