Tsunami

Fiction by | January 12, 2020

“Naa lage tsunami!” segun ni Boboy samtang nakig-estorya kang Jokjok nga toa nagbarog sa tunga sa dalan paingun sa bukid sa Kansan. Gidala niini ang iyahang tarak-tarak ug usa ka galon sa ketsap nga gisudlan og tubig.

“Boy! Dali na! Pagdali!” singhag sa inahan nga si Maricel nga nagkabaguod intawun sa mga kabtangan niini. Gibaba niini ang usa kadako nga bag ug sako nga sa tan-aw ni Jokjok mga sanina ang sulod. Naa sab ang manghod ni Boboy nga si Bebang nga toa mikulapyot sa hawak sa iyahang inahan. Mitan-aw kini niya. Unya niukok. Tingalig naulaw.

Pagduol ni Boboy sa iyahang inahan, gikusi dayun siya niini sa dalunggan.

“Agay! Agay Mang!” agulo sa iyahang kadula.

Hasta si Jokjok nahiiktin og apil. Morag nabati sab niya ang kasakit sa tiyabaw sa higala. Maayo nalang naabot ang papa ni Boboy.

“Husto na Maricel” nadungog niya nga ingun ni Angkol niya Balong unya gisung-ay niini si Bebang dayon gitapik niini ang ulo ni Boboy. Mingisi sab kini niya.

“Di pa mo manghawa Jok?” pangutana niini.

Hilaw ang ngisi ni Jokjok unya nitalikod ug nagdagan-dagan pauli sa ilahang balay.

Bag o lang milinog sa ilahang lugar. Kusog kaayo. Nahagbong ang ilahang family picture nga gibutang sa usa kaframe ibabaw sa ilahang dibayder, nabungkag kini, ilahang TV nga surplas hapit sab madani maayo na lang maoy una gigakos ni Jokjok tong miuyog ang yuta niadtong gabhiuna. Karon kay naglinog na pod.

Nakita ni Jokjok sa balita nga nangatumpag ang bilding sa ubang eskuylahan, nangaliki sab ang yuta sa kadalanan. Nakaingon siya nga maayo na lang nipa ilahang balay, kon ugaling matumpagan sila, dili man gihapon sila madat-ugan. Pero nabalaka siya sa giasoy sa higala nga si Boboy.

Naa daw Tsunami. Tsunami, dagkong balod, mas dako pa sa balay, sa punuan sa lubi, dako pa sa bangka, dako sa katanan! Tapos mulunop, malumos ang tanang tawo. Nahadlok si Jokjok tungod kay dili siya kabalo molangoy. Dugay na pod wala sa ilang balay ang iyahang papa, tuas Basilan kay sundalo man kini. Pero ingon sa mga tawo naa na daw kini uban nga pamilya maong dili na ni mobalik sa ilaha. Tua na daw ni sa tinuod niya nga asawa ug anak.

Pasulod pa lamang si Jokjok sa ilahang tugkaran misiyagit siya sa kusog.

“Mang! Mang!” tawag niini sa iyahang inahan nga si Lorna nga tua nagpalo-palo sa mga nilabhan sa may bomba.

“Asa man ka gikan?” gisigahan siyag mata niini.

“Mang, ninghawa na ra ba silang Boboy, nga atong silingan god, sila Angkol Balong kay naa daw tsunami” sugilon ni Jokjok sa inahan.

Morag niulbo si Lorna sa pagkadungog sa giasuy sa iyahang anak. Daghan pa siyag gihuna-huna dugangan pa gyod sa nagpabadlong nga anak.

“Saba diha! Maayo pag tabangan ko nimu manghayhay dinhi unya,” matod pa niini.

“Mang ba!” segun ni Jokjok nga nagkisi-kisi, dili madrowing ang nawung niini.

Nangwaswas na iyahang mama Lorna ug toa gihapon siya nagyampungad sa kilid sa bomba, naghulat sa iyahang inahan. Mora na kinig bata nga nagbisgo kay wala mapalitan og dulaan.

“Mang ba, naa lage daw tsunami!” ngaab niini.

“Di gani ka mohilum diha run, katilaw ka”, singhag sa babaye, mas nikusog pa ang pagpalopalo niini.

“Asa diay si Papang god diay!” singka ni Jokjok sa inahan.

Wala na makapugong ang mama ni Jokjok, gikuha niini ang palo-palo og aksyunan na untag bunal ang anak. Apan nadungog niini nga naghinagudlos si Iyo Dandoy paadto sa ilaha.

“Lorna! Lorna! Pamutos na kay ang dagat niatras daw ingon ni Sidong nga taga-baybay! Pastilan!” segun niini sa iyahang inahan.

Nabuhian ni Lorna ang palo-palo.

“Diyos ko. Tsu-tsunami! Si Ernan toas lawud!” segun sa iyahang inahan nga nagkara-kara og sulod sa ilahang balay. Hapit pa kini mapandol sa bangkito nga gilingkuran niini. Gibiyaan niini ang iyahang nilabhan.

Wala maka-ik si Jokjok.

Gilumsan sa kahilom ang palibot apan ang kasingkasing ni Jokjok napusga sa dagko kaayong mga balod, mas dako pa sa tsunami, mas dako pa sa balay, sa punuan sa lubi, mas dako pa sa dako nga bangka, dako ug bug-at sa katanan.

Taud-taod, gikuha niya ang nilabhan sa iyahang inahan, gipug-an kini niyag tubig unya gihayhay.


Hannah Adtoon Leceña is a high school teacher and spoken word artist from Kiamba, Sarangani. She was a fellow for fiction at the 2018 Davao Writers Workshop and at the 3rd Bathalad–Sugbo Creative Writing Workshop (2019).

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.