Nakamata si Fatima tungod sa salibo nga misulod sa iyang kwarto. Dili pa gyud unta siya mubangon kay lami pa matulog og balik. “Panuway man ning ulana oy!” gisapot nga naghuna-huna si Fatima dungan sa pag sirado sa basa na nga bintana. Nagbukot kini og balik sa iyahang habol ug gitandayan ang duha ka unlan hangtod nga nitikongkong na kini ug taman tungod sa katugnaw. Day-off niya karong adlawa ug wala siya’y ubang plano kun dili matulog kay gikapoy siya sa iyang duty sa milabayng gabii.
Usa ka nurse si Fatima apan dili gyud kini ang iyang gusto nga trabaho kaniadto. Bentaha daw kung nurse kay maka-abroad pagkahuman ug eskwela; butang nga makatabang sa ilang tumang kalisod. Ug tungod kay mahal mu-eskwela ug nursing sa Davao, nangita sila ug barato nga tunghaan. Hantod naabot sila sa Marawi City sa diin full scholar siya hangtod nga maka-gradwar.
Nakapasar na lang siya sa board exam apan wala’y pag-abroad nga nahitabo. Duha ka tuig lang unta ang iyang plano aron mukuha ug experience apan karon, sobra na sa unom ka tuig nga nurse si Fatima sa usa ka government hospital dinhi. Sa sulod sa unom ka tuig, naanad na siya nga inusara nga magpuyo layo sa iyang pamilya nga tua sa Davao. Hasulan siya sa biyahe maong mas gusto na lang niya nga magpundo sa iyang gi-abangan nga balay aron magpahuway tibuok adlaw- sama sa iyang plano nga buhaton karong adlawa.
“Hay…Pagkalami aning ulana uy,” segun sa dalaga samtang nagligid-ligid sa iyang katre. Mupiyong na unta siya ug balik apan kalit nga mitingog ang iyang cellphone.
“Hoy, asa ka day?!” pangutana ni Verna nga nagkurog ang tingog sa pikas linya.
Wala mitubag si Fatima. Naminaw lamang kini sa higala samtang nagpiyong ang mata.
“Pasak-a ko sa imong balay day be!…Hadlok naman kaayo dinhi sa Malutlot day uy! Sulongon na daw sa mga sundalo ang mga Abbu Sayyaf nga nakasulod diri!” segun ni Verna. Nakuratan siya sa iyahang nadungog. Gibalhin niya ang cellphone sa iyang pikas dunggan bag-o mitubag.
“Char! Mura man pod ka ug wala naanad uy! Alert ra na uy!” nagkatawa nga tubag ni Fatima sabay palong sa iyang cellphone ug gisuksok sa ilawom sa iyahang unlan.
“Bahala ka uy!…Kalangas ba ninyo!” singhag ni Fatima dayong bukot sa iyang habol. Pipila pa lang ka minuto ang nilabay nahinanok na siya ug balik, nag-nganga ang baba niini samtang hinay-hinay nga nagtabisay ang laway sa iyang aping.
Kapin upat ka oras pod ang iyang pagkahinanok hangtod sa nakamata kini tungod sa mga buto-buto nga nadungog dili layo sa iyang panimalay.
“Wala pa gyud ni sila nahuman?” pangutana niya sa kaugalingon dayong kuha sa iyang cellphone. Nakulbaan si Fatima ug nganong ika-onse nanawag ang iyang inahan.
“Hello, ma?!” pagaw ug nagkurog ang tingog ni Fatima samtang naghulat kini sa pagtubag sa iyang inahan.
“Nanawag lagi ka?!” Mas nikusog ang pitik sa iyang kasing-kasing. “Hello, mama?!” Mas gikusgan pa niini ang tingog.
“Hello, nak?! Kaganina ra ko nanawag nimo ba!…Asa man ka karon?!” Dayag ang kabalaka sa tingog ni Manang Nita.
“Natulog ko kay day-off nako karon. Naa ra ko sa balay,” tubag niya.
“Kamusta man ka dira?…Nagbinombahay naman daw dinha?!” segun sa inahan.
“Ha?!… Piskot! Abi nako ug unsa uy!” suya nga tubag ni Fatima. “Alert ra na uy. Muhunong ra na!”
“Ah mao ba?…Ok sige, nak. Pagpuyo na lang dinha kay gi-nerbyus nako diri,” pulong sa iyang inahan.
“Ayaw kabalaka. Motext ra ko nimo unya,” tubag ni Fatima sa iyang inahan dayong palong sa iyang cellphone. Nibangon ang dalaga ug nilili siya sa iyang bintana. Wala siyay laing nadungog kon dili ang pagbinayluay og mga buto sa armas dili layo sa iyang balay. Gikuha niya ang iyang cellphone ug gi-ablihan ang iyang Facebook. Dinhi nalisang siya sa nasayran nga sitwasyon sa Marawi.
“Isnilon Hapilon sighted in area; cop killed, 5 soldiers hurt in firefight; Maute group takes over Marawi hospital.” Namugnaw si Fatima sa iyang nabasahan. Kabalo siya nga dili na kini maayo.
“Naunsa na kaha to sila didto karon uy?” pangutana niya sa kaugalingon.
Gisuwayan niya nga mukalma apan samtang nagkadugay, mas paspas ang pitik sa iyang kasing-kasing.
“Piskot man ni uy!” segun niya dayong naog sa iyahang cellphone. Nagsugod na kini ug kataranta. Nibalik siya ug basa ug balita sa Facebook. Dinhi niya nasayran nga gisunog sa grupo sa mga Maute ang usa ka eskwelahan, city jail ug ang simbahan sa Katoliko.
Migawas siya sa iyang balay ug mipungko sa pultahan samtang naniid. Kilumkilom na ang palibot ug namatikdan niya iyang mga silingan nga hilom ra pod nga naniid sa palibot. Ulahi na niya namatngonan nga wala diay kurente. Aduna siguroy linya nga nabuthan.
Nisulod siya sa iyang panimalay ug nidiritso sa iyang kwarto aron kuhaon ang iyang cellphone. Gitawagan niya ang iyang mga kaubanan apan dili gihapon sila macontact.
“Pisti, gi-dimalas naman siguro to sila!” napungot si Fatima ug gilabay ang cellphone nga natagak sa ilawom sa iyahang katre.
Nigawas siya sa iyang kwarto ug niadto sa iyang gamay nga kusina. Aduna siyay namatikdan nga sakyanan nga nihunong sa iyahang tugkaran. Hinay-hinay niyang giduol ang bintana ug nilili. Taliwala sa kangitngit, nakita niya ang anino sa mga tawo nga nanganaog gikan sa usa ka sakyanan. Nangimbawot iyahang balahibo sa dihang nakita niya nga aduna kini dalang mga armas ug nagpadulong sa iyang balay!
Dungog niya nga gitadyakan ang iyang purtahan sa mga armadong tawo. Igo ra pod nga nakaambak si Fatima aron mutago.
Gikan sa iyang nahimutangan ilawom sa lababo, nakita niya ang upat ka mga tawo nga misulod sa iyang balay. Usa niini nagpabilin sa pultahan samtang ang duha misulod sa iyang kwarto.
Samtang nagtikongkong, gipangita ni Fatima kung diin niadto ang usa pa ka armadong tawo. Apan nakurat na lamang siya sa iyang nakita! Usa ka pares sa mga tiil ang hinay-hinay nga nagpadulong sa iyang gitaguan. Kalit nga giwakli sa armadong tawo ang kurtina ug gilili ang sulod niini! Wala milihok si Fatima ug gipugngan niya ang pag-ginhawa aron dili siya mabantayan. Kabalo si Fatima nga adunay mata nga nagtan-aw sa iyaha apan kay ngitngit man maong wala siya’y nakit-an.
Nitindog ang tawo ug hinay-hinay nga nilakaw palayo sa lababo. Gilili ni Fatima ang tawo nga sa pagkakaron nagtindog ug adunay gikuha nga usa ka butang nga nagbitay sa iyang kiliran. Kung wala siya masayop, kini usa ka…flashlight!
Gidasok ni Fatima ang iyang kaugalingon sa ilawom sa lababo. Init ug baho kaayo ang iyang nahimutangan apan wala na kini niya panumbalinga. Iyahang gigakos ang kaugalingon ug gihuna-huna ang iyahang inahan, amahan ug manghod. Dinhi nitulo ang iyang luha.
Sa dihang muluhod na pud unta ang maong tawo aron lili-on sa makausa pa ang ilalom sa lababo, gitawag kini sa iyang kaubanan.
“Wasaya, awiding rakn a flashlight oto, Roy!” siyagit sa iyang kauban nga nagkinahanglan ug flashlight sa pikas kwarto. Milakaw kini palayo sa lababo ug misulod sa kwarto.
Dugay-dugay pod nga nagtuyok-tuyok ang mga armadong tawo sa sulod sa iyang panimalay hangtud sila migawas na sa balay ug mibiya. Sa dihang nasiguro na niya nga wala na ang mga armadong tawo, nigawas na kini ug gikandaduhan ang pultahan. Nisulod dayon sa iyang kwarto. Didto, iyang gipangita ang iyang cellphone.
“Hello, mama? Ma…mouli nako!” naghilak si Fatima samtang gisaysay niya sa inahan ang makalilisang nga kasinatian sulod sa iyang panimalay.
Sa pikas linya, samtang naminaw si Manang Nita, naghilak kini tungod sa nadungog nga balita gikan sa iyang anak. Gimingaw na gyud siya sa iyang nag-inusarang anak nga babaye.
“Mama, didto na lang ko ninyo hulata sa Gaisano. Motext lang ko ugma kung maka-charge nako. Buntag sayo, sa dili pa musubang ang adlaw, muhawa nako diri sa balay, ma,” pahimangno ni Fatima sa inahan.
Lawom na ang gabii ug taliwala sa makabungol ug makalilisang nga kabanha sa gawas, mas nadunggan sa dalaga ang pitik sa iyang kasingkasing. Karon, iyahang nahinuklugan ang iyahang sitwasyon diri sa Marawi ug ang iyahang relasyon sa iyahang pamilya.
“Mahuman ra gihapon ni,” huna-huna niya. Gipiyong na niya ang iyang mga mata ug sa wala madugay nakatulog na siya.
Pasado na alas-singko sa buntag ug dili pareha sa nilabayng adlaw, nituang na ang ulan.
“Mouli na gyud ko,” mapahiyumon nga segun ni Fatima. Pipila ka kanto gikan sa iyang balay, usa ka mortar ang gibuhian sa mga sakop sa Maute. Tulbong ang paglupad niini ug sa dihang nitugpa na kini, dali-dali kining mibusikad ug nagresulta sa paspas nga pagka-ugdaw sa mga balay. Apil sa mga na-ugdaw ang balay ni Fatima.
Ralph Jake T. Wabingga is from Sulop, Davao del Sur. He recently finished his MA in Media Studies at the University of the Philippines Diliman and is currently a Senior High School teacher at the Schools Division of Davao Occidental. His works were published in Davao Harvest 3, Cotabato Literary Journal, and Cultural Center of the Philippines Encyclopedia of Philippine Art. He has been a fellow for fiction to the 2017 Davao Writers Workshop.