Cora Nga Taga-Camiguin

Poetry by | November 6, 2023

Gatindog siya, iyang kamot nakapatong sa rehas
Sa lantsa nga gadala sa iyaha tabok sa iladong suba.
Iya’ng aping nitambok na gikan sa tunga’ng kinabuhi
Nagpuyo na bugnaw’ng nasod, nag punit og sinina gikan sa salog
Sa mga puti nga dili galimpyo sa ilang kaugaling’ong balay.

Iyaha maning gipili. Gikuha niya ang oportunidad
Sa kumo puno og chokoleyt, tanan gipadala
Pauli para sa mga tao nga nangala sa baho sa
Balikbayan box. Inani siguro ang simhot sa abroad, ingon sila.
Pabalik siya sa mga lingin nga nawong sa iyang mga igsoon

Nga daghan. Ang mga babae, gipangalan liwat
Sa diyosa: Venus, Divine, ug siya, Corazon.
Ang mga lalaki gitagaan og ngalan’g Merkano gikan
Sa iyang papa nga maestro: Aaron, Harold, Henry.
Ilang mga anak gipaskwela na niya pipila ka tuig,
Di maihap sa iyang duha ka kamot.

Ang uban gahulat pod, nakadupa ang kamot.
Una, para mag amen ug mag sugat,
Pero gahulat diay sa ipagawas nga kwarta
Lab-as pa gikan sa ATM, ug iya’ng bag nga puno
Og sinsilyo para i-biba sa party, gabanda sa
Salog nga pula gikan sa floor wax.

Gatanaw siya sa ilaha gapaningkamot makapunit
Sa bulawanong saad, nagkatawa sa mga batan-on
Ug tigulang mo dive sa ilalom, ang singot gatulo.
Sa ilang pagdumdom, siya ang babae nga permi na’y dala
Para sa ilaha basta nakakompra gikan Kagayan.
Pan, prutas, pahuway.

Siya gihapon na, pero karon ipasayaw na sila
Para makapanihapon, ang lechon nga sinaw
Gahulat sa lamesa didto sa komedor sa ilang
Bagong gi-renovate nga balay. Mi-tugtog ang sonata
Ug papaspas sila’g lihok sa ilang mga lawas
Hantod di na siya kaginhawa sa katawa.

Sa kilid sa lantsa, ginahunahuna niya sila
Kamulo’g tutok sa gindailan, iyang panimalayan naglatag,
Gapahuway. Ang Sagay ug iyang saba nga disco
dapit sa uga’ng dyke, ug ang simbahan nga gihimo
gikan sa gapo. Sa gawas sa Benoni, gahulat iyang
mga igsoon, sulod sa bagong multicab

Para ihatod ang tanan pasalubong pauli sa ilang balay.


Abigail C James is the Director of Creative Development at Nagkahiusang Magsusulat sa Cagayan de Oro (NAGMAC). Her works have appeared in the Carayan Journal, the Bulawan Literary Journal of Northern Mindanao, Tinubdan New Voices from Northern Mindanao: A Literary Anthology, and Dx Machina 4: Literature in the Time of COVID-19, the Likhaan Journal Special Issue. She holds a Master of Arts in English Language from Xavier University – Ateneo de Cagayan where she is currently an instructor at the English Department.

City Cloud

Poetry by | November 6, 2023

Plop, splodge, pump;
Water floods out,
Dark, blue, cold,
The city mutters out,
Man and Child and Woman abound,
All making the trip till sundown;
Walk, Step, Skip;
My sweat pours out.
Bulb, glow, streak;
Refracts the puddles around,
For it is raining,
In Davao’s downtown.


Benjamin Thursday R. Rosaupan is studying AB English at Ateneo de Davao University. He spent almost a decade of his life in Saudi Arabia. He had an interest in English at a very young age, which has continued to his adulthood. He is interested in art, music, and the pursuit of the Eternal Being.

Alang kay Didap

Poetry by | November 6, 2023

Adunay bay tukmang pulong
alang sa kamingaw
ning dughana
nga kita karon
nag-uban pa,
apan sunod adlaw
ikaw mulakaw na

Ug uban sa paglisan mo
handumon ko
ang tanan tang kaagi

Sa kandilaon
mong mga tudlo
nga misudlay sa akong
kulot nga buhok
nga matod mo
paspas ang tubo
kon laki ang mukampa
dala simhot
apan kay ikaw man
maong katunga ra gayud

Sa tingog mong
buntag sayo manampit
sa akong ngalan
takna nga ikaw tabuon
ko og halok sa tuo
mong aping

Sa katawa mong lagtik
nga makatakod
bisan kinsa o bisan kanus-a
inig magvolleyball man,
praktis sa banda,
jam sa kanta ni Moira,
pamainit og sikwate,
plano-plano sa eskwelahan
ug sa atung paingnan

Sa mata mong
puno sa paglaum
sa ngisi mong tahom
sa gininhawa mong lawom
sa akong kiliran samtang
gidamgo mo ang
imung paglisan

Dap, labaw sa kamingaw ko
karon ug sa tanang panahon
giampo kong makita mo
ang tinud-anay nga
kagawasan ug kalipay
niini imung pagbiya

Sa hinaot
bisan asa man kita
dal-on sa kapalaran
niining kalibutana
ug kon itugot
kita magkita pa
sa makausa
tabuon ta ang usa’g usa
sa hugot nga kagus,
matam-is nga ngisi ug halok
sama sa atung
gisaluhan karong taknaa

Sa pagkakaron
hubaron ko
ang tukmang pulong
alang sa kamingaw
nga gibati ko
maskin imung pagbiya
sa wala pa diha.


Loraine Jo calls Talisayan, Misamis Oriental her new home. She finds solace watching fishermen set on their sails along its endless shoreline. She teaches at a public high school in this humble municipality.

How Does One Write

Poetry by | November 6, 2023

for someone
who suddenly died—

when the midsentence
is punctuated

with perpetual ellipses

disguised
in the color of paper

you’ll abandon
with a word that hangs
and longs for a close?

How does one continue
to foretell somebody’s thought

or inkling

from a body that no longer moves—
an unbending shape
stripped off of its narratives
since its eyes have finally closed?


Arvin Ebdalin Narvaza is a poetry writer hailing from Cagayan de Oro City, Philippines. Poetry has always been the compass of his creative journey, guiding him through the vast landscapes of emotions, thoughts, and experiences. With great passion and dedication, he has honed his craft and he strives to share his voice with a wider audience. He published some of his poems at Dagmay, Bisaya Magasin (Manila Bulletin), and Habi Literary Folio. Currently, he is studying for his Ph.D. at Ateneo de Davao University.

Circle Over Another

Poetry by | November 6, 2023

stamped randomly
against the grain
of the wooden table—

each a decade’s worth
of stories summarized
to an hour

of infrequent sipping
and restless hands
that lift and set

the dewing cups
on a slightly newer
place.

Two.

Four.

Five circles.

Outlining where
our stories move.

The next turn
would be yours,
on the sixth

narrative
we punctuate with
silence and stares

as if culling
some things worthwhile
from the hazy past

written on the span
between your eyes.


Arvin Ebdalin Narvaza is a poetry writer hailing from Cagayan de Oro City, Philippines. Poetry has always been the compass of his creative journey, guiding him through the vast landscapes of emotions, thoughts, and experiences. With great passion and dedication, he has honed his craft and he strives to share his voice with a wider audience. He published some of his poems at Dagmay, Bisaya Magasin (Manila Bulletin), and Habi Literary Folio. Currently, he is studying for his Ph.D. at Ateneo de Davao University.

The Birthday

Fiction by | October 23, 2023

But I don’t misread you. I’m seldom mistaken in a man. I think you mean to make your mark in this world. Am I wrong?

No sir.

—Blood Meridian, or, the Evening Redness of the West

 

The soldier slithered down the hole. It took him quickly to dig one, enough to stretch his legs and light a cigarette where he could be hidden. At night lighting a cigarette in the open was a fatal thing to do. You would not want to attract snipers zeroing in on your burning cancer stick. It’s not that it happened to his unit or someone he knew. He’s just damn sure that these things occurred in life, and death is inevitable if to think otherwise. It was a matter of common sense. But these things were far from his thoughts. After years of patrolling these jungles, exchanging gun fire with the enemies, everything was automatic. Common sense was the only thing that stayed. Truth, happiness, even survival was but an illusion. In the hole the soldier heard the burning tobacco. He felt the smoke in his face and the loose soil as he kicked his feet forward.

It’s your birthday tomorrow, kid.

The kid was reminded by their reconnaissance specialist. The man was in his late forties. He was short, stocky, and unusually quick on his feet. He was the type to remember dates, the sharp bend of a river, the number of bullets left in your magazine.

The kid jolted from resting his back and legs and squatted like a baboon who had just been alarmed by an apex predator. The kid’s head emerged from his hole; his eyes squinted and adjusted to the dark that was pushing the moon’s soft glow which was filtered through the leaves onto the realm of the shadows. The kid looked at the cigarette; it lingered enough between his fingers. He took a final puff, inhaled the smoke too deep in his lungs, his head turned light. He flicked the butt to the ground and covered it with dirt.

The kid called the old man, Paps, for obvious reasons. The recon master was the father figure the kid would invent on his many tours in Basilan. Paps taught the kid many things but there is one advice from the old man that stuck with the kid since: always look ahead and keep your attention to where the sound of the firing came from. The old man did not fail to remind the kid that when the time comes there is nothing one can do, but make sure you bring as many sons of bitches with you in kingdom come.

Tomorrow, you will break your vows. Said Paps.

It is scary we are turning this into a ritual. Kid said.

It is not though. You break it so you can make anew.

The old soldier slipped in the many gaps of the very dark jungle. Every step he would take was measured, deliberate, leaving almost no trace of his passage. His senses were attuned to the sound of nature – the swishing of leaves, the distant call of birds, the faint rustling of animals in the underbrush. He would be making a circle, a wide one, to make sure they would pass the night without having to shoot somebody.

The night was still young, and the kid felt restless. Kid was tall and lean, and his rolled-up sleeves choked his toned biceps like a sphygmomanometer torturing a vein to betray its secrets. He moved lightly along the secured perimeter, wading at times over the lush thicket of bushes, a well-choreographed dance between the explorer and the untamed undergrowth. The atmosphere seemed denser as the kid halted before gigantic trees that stood with indifference. He reached for the nearest tree and leaned on it and put all his weight on his back, feeling its rough and sturdy trunk. Kid smiled and relished the cool that was transferred from the tree’s body to his. He looked up at the erratic patterns of the branches, like an outstretched, twisted arms of belabored men. Kid dared not imagine the time passed between these trees and the night.

The kid realized he was not alone. Several paces at his 3 o’clock a short balete tree gave off a faint frisson of excitement. The stories of old, the ones told in his childhood in moments when darkness usurped supremacy from light, had places eerily populated by these exact trees. The thick leaves were barely penetrable, yet his eyes could time the familiar pattern of a smoker’s rhythm, two quick intake and a long-drawn release of smoke. The ember’s glow intensified briefly as if marking a start of a supernatural devise, one that requires enchantment, the collective ignorance of the tribe, and most commonly a daydreamer who is easily wafted from her realities to a realm of fantasy and magic. Axel was perched like a bird on top of the tree, smoking a cigarette and relaxing.

The M240B machine gun was sandwiched between the kid’s legs, its buttstock fixed on the ground. He looked up at Axel one more time. Axel nonchalantly tossed the finished cigarette into the leaves, the last of the embers causing sparks to shoot all over the place. He then climbed down from his nest, agile and powerful and exquisite. The kid caressed the barrel of his M240B. Kid placed the weapon leaning against the tree, its buttstock now snugged among its roots.

Axel swung from one branch to the next, his descent marked by wild ducks passing by. He gracefully clipped his strong hands on the gaps on the strangler fig, his sockless feet wedged firmly along the intricate pattern of the strangler. The soldier’s primary weapon, the 5th generation of Marine Scout Sniper Rifle, faintly swayed as he scaled down the tree, taking time with the rhythm of Axel’s muscles as his back contorted in the struggle. The rifle felt like a natural extension of Axel’s limbs, as if his body was made to hold a five-kilo gun in its scabbard.

Axel sat on a large root, with one combat shoe on and a bright flame that advertised his head for anyone who was steady and decent enough of a shot. The kid approached Axel through a fallen branch that looked like a hedgerow at first glance. The branch was a little elevated so there was enough space under it for wild boars to trot. Kid easily managed through the hurdle and kept a considerable distance from Axel. Kid regarded Axel as the deadliest shot he ever met yet there was an air of carelessness and abandon in him.

The kid knew something was off in his head; he just could not quietly find the right word for it. It was a compulsion, to dig a hole and let the earth partially swallow you, the kid would be pointing out to himself from time to time. The kid thought about these things for a long time. Every time he was confronted by the night, in rain or in the humid atmosphere of the jungle, whether the sounds of frogs or crickets change the quality of air, the darkness of the night, the cursory production of his thoughts, he came to realize that the moment and space which he occurred and all that was present within his immediate experience was but a compulsion by something unimaginable and terrifying.

How old will you be tomorrow? He asked the kid.

Twenty-eight.

They talked a little. They were sparse with words. The long succession of thoughts was but a slave to the jungle, its impenetrable darkness. Perhaps out of boredom the kid told Axel how he almost died when he was seventeen. He was bitten by a snake because he tried to play with it, too stupid not to respect its power.

I was becoming a snake. My eyes were droopy, and I felt coiling over.

Like getting bitten by a rabid dog.

Was it the exact moment you realized that you are not afraid of death?

No, not that time. It was long after that. My first tour of duty. My buddy was struck in the chest. It was a routine encounter gone bad. Of course, I peed on my fatigue trousers.

 

He rubbed his eyes and gently massaged them. He heard a growl from a distance. The sound was from a wild boar in a hole. He was fully awake now, his senses acute. The kid jumped off from his hole. The kid stretched his legs from side to side, kicking the air at times. He stretched his arms as if grabbing something from the air. He threw some punches, straights, and then short jabs. He then squatted for several minutes. Kid checked his watch again. He should do it quickly before the sun was up.

From his service backpack the kid pulled out a sword. The scabbard was made of mahogany wood, selected for its durability and appealing grain patterns. It was carefully polished which made its surface smooth, a testament to the expert craftmanship only a master swordsmith from the town of Tugaya was capable of. The brass decorative elements meticulously embedded into the wood accentuated its elegance. The brass accents featured intricate filigree patterns and delicate swirls that caught the light and casted enchanting shadows as they wrapped around the scabbard.

Many years ago, he travelled to Lanao del Sur, to a village in Tugaya to seek a master swordsmith. The Meranaos were known for their quality craftmanship. Kid learned about the Rentaka, or the swivel cannon made of bronze from the book Kuta Bato. Tucked in the southwest side of Lake Lanao, Tugaya was home to the highly skilled artisans who crafted his kris. Kid squeezed its hilt and unsheathed the sword. He swung the sword several times, mastering its balance. The kris was swift in the air; it swished as it cut through the cool breeze at dawn. He was careful not to cut the overgrown bushes or shrubs. He started off as he opened his eyes wide, his feet were quick against the treacherous grounds. Kid’s brows narrowed, his countenance, in the greying light, filled with intent.

He made it no time where a goat was tied to a bush. The mujahid, motionless, remained tied to a tree. His hands and feet were bound, and he was pressed against the tree with a rope. His mouth was tightly bound with cloth and a duct tape made sure it was secured. Kid looked at the goat as it started feeding off the grass. On his waist was his kris hanging and he touched it and felt the wooden scabbard was cold. The man was already awake, and his eyes were blood shot. The man was short and lean who looked like he never had eaten in weeks. He shivered in the cold and hunger.

Kid took out a knife and cut the rope which bound the man from the tree. He then proceeded to cut the duct tape that held the cloth to muffle his mouth. His eyes were without emotions, as if signalling to do the thing what the kid came for. His hair was greasy and covered his forehead. The man had a small nose and his dry mouth crooked, almost drooping on one side.

Have you talked to God?

The man’s lips undulated, his mouth constant of its reach for the mysterious. Then it stopped. His face tightened; his teeth pressed hard against each other. The man’s eyes were wide as ever, tired, and indifferent.

In the delirium of the prayer the kid had already in his hand the kris. He had some memories that returned to him before he was to do the act. They were all pictures now with blurry edges. What was about to happen was as insignificant as those that he thought at first worthy of introspection. Kid’s mind did not evoke fear nor pain nor ill-will nor shame. He had no desire to struggle and triumph against everybody, to master life and at times to bring an end to it.

With one swift motion the kris slashed through the throat of the prisoner. The kid realized that what he was doing begun for him before the first time he entered the jungle, before he trained and hardened his body and learned how to shoot. It was important that the kid acknowledge that.

He hacked the side of the head and blood squirted from the crack. He hacked the shoulders and limbs. Kid stabbed at the heart and the stomach; the bowel exposed in the cold air. The body leaned on the tree now. It shook as it received blows, the metal crashing against the bones and flesh. The connection of their consciousness was severed now. The prisoner was no longer a man now; the body was more like branch in the jungle that fell and made a thud against the ground. The kid was exhausted, and he stopped.


Alter is 42 years old and lives with his mother. He teaches English and literature at La Salle University in Ozamis City. He is trying to finish his MA in Creative Writing at Silliman University. He plays tennis and ponders on writing a book of poetry about the game and the people who play it. He was a fellow for poetry in the 28th Iligan National Writers Workshop.

Pagtuo

Poetry by | October 16, 2023

Miyungyong
sa akong buhok
ang matag lusok
sa tubig,
midagayday

paingon sa panit:
matag kuskos og sabon,
mamugna sab
ang mga bula
nga unya matangtang

uban sa mga hugawng
namilit sa lawas.
Kaniadto, gitudlo-an
ko sa akong amahan
nga mag-ampo

una maligo
ug dihadiha,
ang katugnaw
miangkon kanako,
ako ug ang tubig,

nahimong usa.


Ivan Ridge Arbizo is pursuing an English Language Studies (ELS) degree at Holy Cross of Davao College.

Alimpulo

Fiction by | September 25, 2023

(This story won 1st Prize in the 6th Satur P. Apoyon Tigi sa Mubong Sugilanong Binisaya.)

Namauli na sa ilahang mga panimalay ang mga babaye nga nanugat sa bag-ong dunggong sakayan daplin sa baybay. Apan tua gihapon si Ulik sa ilahang tugkaran. Gipaningot na ang bagulbagol niini samtang nagyampungad sa iyahang inahan nga si Linay.

“Nay, mouban lagi kong Tatay ba!” segun ni Ulik. Gibira niini ang sidsid sa sanina sa inahan nga niadtong taknaa nanghayhay sa mga nilabhan didto dapit sa ilahang bungsaran tapad sa usa ka dakong bangka nga gitawag og poso.

“Naunsa man ka ‘Lik, pagkagahi na ba nimog ulo!” singhag sa iyang inahan nga nangagho tungod sa kahago nga gibati. Bag-uhay ra man god midunggo ang iyahang amahan gikan sa lawud sulod sa pipila ka semana, maong daghan na sab og mga bulingon nga gipanglabhan iyahang inahan. Wala pa niini nawaswasan ang usa ka planggana nga nagtapun-og.

“Sige na god Nay!” pag-usab ni Ulik. Nagsampok ang kilay niini.

“Nganong mamugos man gyod ka?!” singka ni Linay nga naundang og panghayhay ug gitan-aw ang anak nga laki.

“Nganong ang uban bata toa nas lawud, makauban sila sa mga bangka, ako dili?” pangutana ni Ulik. Hinay-hinay nga mitulo ang iyahang luha uban sa iyahang midagaygay nga singot. Iyahang nawung susama sa usa ka gamayng bata nga nagbisgo kay gikuhaan og dulaan. Mora bag nahugno gyod iyahang kalibutan tungod kay dili siya tugutan mosakay og bangka ug moadto og lawud.

“Si Odo man gani nakaadto nas Takot, nganong ako bawal? Iyahang Ate Mirasol man gani nakaadto na pod didto!” pag-usab sa lalaki nga dili na bata apan dili pa sab hamtong nga ulitawo.

Wala makapugong sa kaugalingon ang inahan nga si Linay. Sa tumang kakusog misyagit siya.

“Kay tulo imohang alimpulo!” ni Linay nga morag turo nga nag-aso ang ilong.

Wala makatingug si Ulik sa iyahang nadungog bag-uhay lang.

“Maong gahi sab kaayo ka pasabton!” dugang pa sa iyahang Nanay Linay unya mipadayon sa pagpuga sa mga nilabhan.

“Kay tulo akong alimpulo?” gilitok pag-usab ni Ulik ang mga pulong nga gibuhian sa iyahang inahan. Tama diay. Karun lang siya kabantay. Gihikap niya ang iyahang ulo.

“O! Dili puyde managat ang mga tulo og alimpulo,” segun sa iyahang Nanay. “Ngano man diay Nay?” pagtuki pag-usab ni Ulik nga nalibog gihapon.

“Ay ambot! Kadaghan og mga pangutana!” tubag sa iyahang inahan nga niadtong taknaa niadtog bomba arun waswasan ang ubang sanina.

Tungod wala makasabot ang bata nga si Ulik, dali siya nga mipapahawa sa ilahang panimalay. Adtuon niya ang iyahang Tatay Vicente nga namanlot og bangka nga bag-o ra midunggo niaging gabie. Toa kini sa mabaw nga bahin sa dagat kay gihinluan man niini ang lawas sa pedikaber nga gisakyan uban ang pipila ka mga mananagat. Gitanggal ni Ulik iyahang tsinelas ug gisul-ob niyas iyahang siko, dayon misalum siya paadto sa bangka. Didto nahikaplagan niya iyahang amahan nga gipangtanggal ang mga lumot sa sakayan.

“Tay! Tay!” ni Ulik samtang nag-abay sa katig.

“Uy, Dong, nganong naa man ka dinhi?” pangutana sa iyahang amahan nga morag nakuratan sa gibuhat sa iyahang anak.

“Tay, nganong di man puyde managat ang tulog alimpulo?” ni Ulik nga nagkahinam nga tubagon sa amahan.

“Kinsay nag-ingon?” pangutana sa iyahang Tatay. “Si Nanay e!” segun ni Ulik sa amahan.

“Uli sa didto, tabangi si Nanay nimo,” tubag sa iyahang Tatay nga morag nagpatay-mali sa iyahang pangutana.

“Pagtarung kay tingalig makatamak ka dinhag sisi,” dugang pa niini.

Nisamot og kaunlod ang pagbati ni Ulik. Nakita sab niya nga daghan kaayog gipanghimo ang ubang mananagat didto, dili gyod siya matagad sa iyahang amahan maong nakahukom siya nga mosalum paadto sa lapyahan. Paghaw-as niya, dali niya nga gibutang ang iyahang tsinelas, gisul-ob kini ug nagdagan-dagan paingon sa balay sa iyahang Lolo Narding, ang amahan sa iyahang Tatay Vicente. Kabalo ang iyahang Lolo sa daghang mga butang bahin sa mga giyera, sigbin, sirena ug sa uban pang mga misteryo sa kalibutan. Tingalig matubag niini ang iyahang pangutana.

“Ayo! Lo!” singgit niya bisag tua pa siya sa bungsaran sa panimalay sa iyahang apuhang laki. Nagtulo-tulo iyahang sanina.

Pagkakita sa iyaha sa iyahang Lolo niundang kini og tahi og pukot. “Unsa may ato Dong?” tubag sa iyahang apuhang laki.

“Lo, nganong dili man puyde managat ang tulo og alimpulo?” pangutana ni Ulik bisag wala pa gani kini makalingkod sa lingkuranang kahoy.

“Kadiyot lang Dong, basa ka man lagi?” pangutana sa iyahang Lolo Narding.

“Gikan kos kabatuan Lo, didto kang Tatay,” ni Ulik nga milingkod sa lingkuranang kahoy. Nagtulo-tulo pa kini.

Nagpadayon og tahi og pukot ang Lolo ni Ulik. Kuhaon naman god ang pukot sa ilahang suki nga mananagat.

“Lo, unsa diay ang naa sa akoang alimpulo? Nganong di man ko puyde moadtog lawud?” ni Ulik nga nagluko-luko sa daplin.

“Kay ngano man? Gusto diay nimo managat?” pangutana pag-usab sa tiguwang.

Mipahiyom kini.

“O Lo e! Gusto ko makakita sa lawud. Ingon ni Tatay daghan kayo didtog dagko nga isda! Unya magsidlak-sidlak daw sila matag gabie!” sugilon niini sa apohan.

“Dili diay ka mahadlok?” pangutana pag-usab sa tiguwang sa iyaha. Nagpadayon kini sa iyahang ginabuhat.

“Nganong mahadlok man ko Lo? Dako naman ko,” magarbohong tubag sa bata. Gipakita niini ang iyahang bukton. Gipanghinambog ang iyahang gamayng masels.

“Gusto pod nako makakuwarta arun makapalit kog bayk,” tug-an niini.

Gitan-aw siya sa apohang laki. Nanghupaw kini. “Duko,” sugo niini sa iyaha.

Nagduha-duha si Ulik apan miduko siya.

“Usa, duha, tulo. Tulo!” nagbilang-bilang iyahang apohang laki nga wala gayod kapugngi ang kalingaw.

“Hahaha! Tulo gyod diay imohang alimpulo Dong,” katawa pag-usab sa iyahang Lolo. “Bantog ra dili ka palawudon sa imohang Nanay,” sumala pa niini kang Ulik.

“Ngano gani Lo?” ni Ulik nga niadtong taknaa dili na gyod makahulat sa tubag sa iyahang apuhan.

“Kay lagi, ang mga bata nga adunay daghang alimpulo, dili angay molawud. Kining linya nga nagpasirkol sa imohang bagulbagol, mao nang alimpulo,” tubag sa tiguwang.

Gihikap ni Ulik ang iyahang ulo. Nagyango-yango siya paghuman naglingo-lingo. Mora ba og dili gihapon makatuo.

“Nganong dili man ko puyde managat Lo?” pangutana niya pag-usab.

“Paminaw og maayo, ipasabot nako sa imoha,” segun sa iyahang Lolo unya miundang og tahi og pukot. Giatubang niini si Ulik.

“Kay niadtong unang panahon, sa usa ka layong dapit, adunay usa ka lalaki nga susama nimo ang gusto sab moadtog lawud. Ganahan sab siya makakita sa tunga-tunga sa dagat ug sa katahom niini, busa gisakyan niya ang bangka sa iyahang Tatay. Mibugsay siya nga mibugsay palayo sa Baybay. Apan, sa dihang nagsugod na siya og bugsay palayo, dali nga miharos ang kusog kaayong hangin. Nakaabot ang mananagat sa lawud. Apan naabtan siya og bagyo. Naguba ang iyahang sakayan ug napalid siya sa usa ka isla nga dili makaplagan bisag ni kinsang mga tawo. Bisan pa ang mga mananagat nga kaluha nas dagat ug naniguwang sa pagpanagat. Wala na siya nakabalik sa mala. Mihilak ang iyahang ginikanan ug nangitag rason nganong nahitabo kadto. Iyahang anak isog ug kusgan. Kabalo sab kini mulangoy ug kini ang pinakataas og utong sa tanang mga lalaki sa ilahang baryo kon kini magpataasay nag ginhawa sa ilawum sa dagat. Apan naunsang pagkaunsa man kadto? Maong gisugo sa inahan iyahang kamaguwangang anak nga pangitaon sa lawud ang igsuon. Misugot ang anak tungod kay gipalangga man nila ilahang inahan ug dili nila gusto nga makita kini nga naminghuy ug daw himalatyon. Nanagat iyahang igsuon apan wala na sab kini makabalik. Nakapangutana ang inahan, naunsa man kaha iyahang mga anak sa lawud? Tungod sa iyahang mga pangutana, gipadala na sab niya iyahang usa ka anak. Mao lang gihapon ang nahitabo! Apan iyahang mga silingan nga adunay mga anak nga lalaki, nakauli man ug adunay dala nga daghan nga isda ug mga nokus! Usa ka adlaw, nag-estoryahanay ang magti-ayon kabahin sa ilahang suliran. Nanagat ang amahan nila ug gibiyaan ang babaye. Nakabalik kini sa baybayun apan wala na hikaplagi ang mga anak niining laki. Nihilak ang inahan ug iyahang nahinumduman nga ang iyahang mga anak adunay tulo ka mga alimpulo sa ulo. Ug mao kini ang iyahang nakita nga hinungdan nganong wala na nakabalik ang mga hinigugma.”

Nagpitok-pitok ra ang mga mata ni Ulik samtang nag sugilon ang iyahang apuhang laki, apan wala niya nasabtan ang tanan. Maong nangutana siya pag-usab.

“Unsa diay nahitabo sa iyaha sa lawud Lo?” segunda ni Ulik. Nidako ang iyahang mga mata. Mora bag naintriga sab sa nadungog nga sugilanon.

“Gihigop siya sa pusod sa dagat. Kita nimo imohang alimpulo, kapareho kinig nawung sa pusod sa dagat ug mata sa bagyo. Nagpasirkol. Giingon nga ang bata nga duhag alimpulo walay swerte sa dagat. Pangitaunon kini sa panganod, maunlod kini sa kinahiladman hangtud sa kahangturan. Higupon kinis balud, suyupon kini sa lawud, paingon sa ilalum sa katubigan,” tubag niini.

Nakatawa si Ulik sa sugilon sa iyahang Lolo. Hapit siya madunlan sa iyahang laway.

“Dili ko mutuo ana Lo oy, panghadlok lang na!” matud pa ni Ulik. Dali siya nga mitindog. Nananghid siya sa apuhan nga mopauli nas ilaha. Pag-abot niya sa ilahang lawak gilantaw niya ang iyahang alimpulo. Mikuha siya og usa ka samin og gibutang kini sa taas sa iyahang ulo.

Gilantaw niya sa pikas samin ang pikas samin arun makita kon tinuod ba gyod nga tulo iyahang alimpulo.

Ug tinuod gayod.

Tulo iyahang alimpulo. Nagpasirkol kini. Nagtapadanay pa. Trese na siya apan karun ra siya makabantay. Kay karun ra man pod ni nahimong dakong butang sa iyahang Nanay.

Maong nalibog ang bata nga si Ulik kon unsaon pagtanggal sa iyahang alimpulo? Nganong tulo gyod? Nganong dili man isa. Nalagot siya. Kon puwede lang unta tanggalon ang mga alimpulo! Nganong karun lang man ni nagpasurang-surang sa iyaha.

Usa ka adlaw niana miadto si Ulik sa bilyaran, sa ilahang tambayanan sa iyahang mga higala. Gusto niya masayran ang kamatuoran maong nakahukom siya nga lantawun ang mga alimpulo sa iyahang mga kadula kadtong nagdula og taksi sa ilahang bungsaran. Tingalig naa sab siyay kauban nga tulo og alimpulo.

“Doy, duko god?” segun niya sa higala nga si Odoy.

“Ha?”

“Sige na ba!”

“Naunsa god ka?”

Gipaduko ni Ulik ang iyahang kaestorya.

“Unsa diay imohang ginatan-aw ha?” pangutana niini sa iyaha.

“Isa lang lagi imong alimpulo?” naasuy ni Ulik nga morag gibinuangan sa higayon. Gibuhian niini ang tangkugo sa kauban.

“Naunsa diay ka?” pangutana niadtong Odo sa iyaha. Natingala siya sa gihimo niini bag-uhay lang.

“Ingon man god sa akoang Nanay di ko angay managat kay tulo akoang alimpulo.” Pagkadungog sa iyahang ubang kadula nagkamatay kinig katawa. Morag mulogsot na ang mga mata niini. Nakahilak ang uban sa kahimuot. Ang pipila niya ka kadula gikalingawan og lantaw ang alimpulo ni Ulik.

“Ingon sa akoang Nanay ang duha og alimpulo kay badlungon kaayo,” segun sa iyahang kadula na si Karlo.

“Bantog ra permi ka mabunalan hahahahaha!” komedya niini sa iyaha.

“Wahahaha! Bugoy! Bugoy!” kantiyaw sa uban.

“Hala kakuyaw god nimo ‘Lik no? Puyde na ka magpa-Jessica Soho!” matud pa sa iyahang kadula nga si Lalang.

Nangatawa ang uban bata.

Apan nagkulismaot gihapon ang nawung ni Ulik. Wala siya nalipay. Sa tanan tawo sa purok Baybay, nganong siya pa man? Nakapangalot siya sa iyahang ulo.

“Magpaupaw na lang kaha ko?” segun ni Ulik sa kaugalingon samtang naglakaw pauli sa ilaha. Nalabyan niya ang iyahang Angkol Bador nga nagpintura sa bag-o niini nga pakura. Morag ilusbog nila ni sa tubig sunod semana. Nalingian siya sa iyahang angkol og gipangutana siya niini.

“Uy, ‘Lik aha god ka?”

“Pauli Kol,” ni Ulik.

“Uban sunod ha, kon mahuman ni, manokus ta sa lawud,” sulti sa iyahang kaestorya. Nitando lamang si Ulik. Nipahiyom unya naminghoy.

“Kol, tinuod to nga dili puyde managat ang tulog alimpulo?” pangutana niya sa lalaki.

“O. Akoa bitawng igsuon, wala na gyod makabalik sukad-sukad,” tubag sa iyaha sa kaestorya.

Nidako ang mata ni Ulik sa nadungog gikan sa iyahang Angkol. “Ngano man Kol?” pangutana niya.

“Mao nay di nako matubag kay wa na gani makabalik. Giahak ka ‘Lik!” tubag niini unya mibuhakhak.

Nagpanglingo si Ulik sa nadungog. Tinuod gyod kaha ang sulti sa mga karaang tawo? Nikunot iyahang agtang. Nananghid siya nga modayon nas iyahang paglakaw. Nagpadayon siya sa paglakaw pauli sa ilahang balay. Naagian niya ang nataran sa ilahang silingan nga si Alan. Mang-alutay kini. Suki niini ang mga mananagat sa ilaha nga bag-o ra midunggo og tag-as na kaayo og buhok. Pati mga bata, didto sab nagapagupit. Nakahuna-huna si Ulik nga magpa-upaw! Apan kon magpaupaw siya kabalo siya nga kataw-an na sab siya sa uban bata og tawagon siyang Ulik-upaw. Dili siya oy. Maulaw pod siya kay Kesha. Tong gwapa nga anak sa iyahang Angkol Bador. Kras niya. Ug usa pa, makalilisang nga senaryo ang nakita niya ugaling magpaupaw siya.

Maong pag-uli nila sa iyahang balay, dali nga giadtuan ni Ulik sa kusina ang iyahang inahan. Naabtan niya kini nga naghaling sa ilahang abuhan. Nakita sab niya ang isda sa kaldero nga gibutangan og ahos, paminta, ug suka. Kabalo siya nga paksiw na sab ilahang sud-an.

“Nay, magpapalit kog kalo,” ni Ulik.

“Nganong magkalo-kalo man pod ka?” pangutana sa iyahang Nanay nga nanginis og kaldero sa ilahang banggerahan.

“Kay para… Wala lang god!” ni Ulik.

“Ay dili. Sayang-sayang lang kag kwarta ‘Lik!” tubag sa iyahang inahan nga si Linay.

Wala na namugos si Ulik. Nagtimi-timi siyag kaon sa ilahang panihapon. Wala gihapon siya malipay bisag gihatag na sa iyahang Ate Klarita ang duha ka mata sa isda nga iyahang paborito lanlanun.

Pagkasunod adlaw, sayo pa kaayo miuban na si Ulik sa pagpanugat sa mga bag-ong dunggo nga bangka sa ilahang dapit. Tua siya sa lapyahan nagkahinam nga motabang og alsa sa mga gamit sa mga mananagat arun makakuwarta. Arun makapalit og kalo. Nakita niya ang mga isdang burot, tulay, perit ug dagko kaayong pandawan nga gisulod sa kontiner.

“Tabang mi Kol,” segun ni Ulik sa iyahang Angkol Lingling ug Angkol Bador.

Mitando ang mga mananagat. Tua pod iyahang mga kauban.

“Gusto nako managat. Wala pa ko kauban ila Tatay sa lawud,” matod niya samtang gidayungan nila sa ubang bata ang baro niadtong Lingling.

“Di ko ganahan didto kay makasuka ko,” matud pang Yoyong.

“Lain didto kay wala kay makita, langit lang ug dagat,” sumpay ni Kukoy nga nagsunod-sunod ra sa ilaha.

“Gusto gihapon nako makaadto,” ni Ulik samtang naglantaw sa lapyahan.

Sa huna-huna ni Ulik kadaghanan sa mga batang lalaki nakasuway nag-adto sa lawud, siya na lang ang wala. Paminaw niya nabiyaan na siya sa panon. Gusto sab niya makapalit og bayk maong gusto niya managat. Dili siya palitan sa iyahang Tatay bisag maka-jackpot kini. Daghan man pod god silag utang sa tindahan nilang Neneng unya daghan na pod silag pildi sa e-sabong.

Paghuman niya og tabang sa mga mananagat, gitagaan siya og usa ka gatos niadtong Lingling. Daghan pa unta og pangutana si Ulik apan nagdali siya nga moadtos tindahan arun mangitag baratuhon nga kalo apan gitawag siya sa iyahang maguwang baye.

“‘Lik! Ali!” segun niini samtang nag-alsa og palanggana nga napuno og mga isda nga ilahang ibaligya.

Nakapangalot sa ulo si Ulik apan nakita niya nga nagsampok na ang kilay sa iyahang maguwang baye, maong nagdagan-dagan siya paadto sa gitindugan sa magulang.

“Aha diay ta?” pangutana niya.

“Alsaha ni oh, nagdako lang nang lawas nimo, wa kay buot,” segun sa magulang. Gitudlo niini ang aysbaks sa tiilan.

Gialsa ni Ulik ang aybaks nga napuno sa mga isda.

“Aha diay ta adto te?” ni Ulik nga daw nalagot.

“Sa centro, mamaligya tag isda,” segun sa iyahang maguwang baye, nagbitbit sab kini og planggana, naghulat og traysikel.

“Te tabangi ko ba,” ni Ulik. Gibutang niini ang gipas-an nga aysbaks. “Kanang, te! Ingna god kang Nanay te nga—”

“Naunsa naman ka ‘Lik! Pauli na lang didto! Pagmodyul!” segun sa iyahang Ate Klarita nga kalit lang nangyam-id. Morag nalagot sa nadungog. Gikampay-kampay gihapon niini ang kamot arun makapangita og sakyanan.

“Di ko ganahan lagi magbasa ug magsuwat. Gusto nako managat!” tubag ni Ulik. Nagkulismaot ang nawung niini samtang nag-atubang sa mga isda nga naglutaw-lutaw sa ilahang aysbaks.

“Hilom dira. Nagkalisud na gani si Tatay sa lawud, ana pa ka,” saway sa iyahang igsuong babaye, gikuha niini ang aysbaks sa mga isda.

Kalit nga nakapangalot og ulo si Ulik.

“Adto sa kog bilyaran,” segun niya sa iyahang maguwang baye. Nibiya siya didtong dapita.

“Ay ambot! Gahia nimog ulo bataa ka oy!” asuy sa iyahang Ate nga nalagot sa manghod. Taud-taod adunay nihunong nga traysikel. Misakay dayon kini.

“Bantay lang ka unya kay Nanay!” singgit niini kang Ulik unya nanakmol.

Gipasulod ug gipagawas ni Ulik sa pikas dalunggan ang gisulti sa iyahang maguwang. Nakahukom si Ulik nga muoadto sa bilyaran, didto dapit sa bidyukihan nilang Angkol niya Victor diin siya maglaagan. Didtoa nakita niya ang iyahang mga igso ug ig-agaw nga sayo pa lang sa buntag nagdula na. Ang uban nanigarilyo ug nagshatshat. Ang uban niya nga mga higala nagsayaw-sayaw na sab sa Tiktok.

“Uy ‘Lik,” tawag sa iyaha sa iyahang igso nga si Romyo. “Muoban ka sa amoa unyang gabie?” pangutana niini. “Aha?” ni Ulik nga nagkahinam. Miduol kini sa kaestorya. “Molawud,” tubag sa kaestorya.

Morag gibayaw sa langit ang kalag ni Ulik sa nadungog apan taud-taod—

“Ambot lang, kay ingon ni Nanay dili ko puyde molawud,” segun ni Ulik nga morag nawad-an og gana. Gusto gyod niya mouban apan nakaila siya sa iyahang Nanay.

“Ngano man daw?” pangutana niadtong Romyo.

“Kay tulo akoang alimpulo.”

Nagtan-awanay ug nagkinataw-anay ang mga ulitawo didtong dapita. Nakuratan ug naluya si Ulik sa iyahang nakita.

“Dili na tinuod oy! Kabuang! Duha man gani amoang alimpulo.”

“Mao gyod brad.”

“Dili lang gyod tingali ka sugtan, kay baby pa ka,” segun sa usa ka lalaki. Ang uban mga takoy didtong dapita gipakita pa ang mga alimpulo kang Ulik arun mutuo siya.

“So unsa man, lods? Uban ka unyang gabie?” pangutana pag-usab sa iyahang igso nga si Romyo.

Wala makatingug si Ulik apan kabalo siya nga gusto sa iyahang mga tiil mosaka ug musakay og bangka ug muadto sa tunga-tunga sa dagat. Gusto niya makita ang mga nagsidlak nga isda kon magabie na!

Mitando siya sa igso. Ug nagtaghoy-taghoy samtang pauli sa ilaha.

Kadtung duol na siya sa ilahang tugkaran, nakita niya iyahang inahan nga nagdala og bunal. Gisugat siya niini. Napanas ang pahiyom ni Ulik. Nailisdan kini og kahadlok. Naghinay-hinay siya og sulod sa ilahang nataran.

“Aha man ka gikan intawung bataa ka?” singhag niini. Tataw kaayo sa nawung ang paglagot.

“Nay, kuan man god,” ni Ulik nga nagpitok-pitok ang mata. Nangitag angay irason sa inahan arun dili mabunalan. Tua iyahang ate Klarita sa ilahang purtahan mitutok kaniya. Nalagot sab.

“Ay ambot. Imohang magulang nagkadipo-dipo pag-uli dinhi, wa man daw ka nitabang sa iyaha?” segunda sa iyahang inahan nga nanighawak. Tama-tama sab kay nagpadulong iyahang Tatay sa ilahang balay, bag-o ra intawun niuli gikan sa pagpanglimpyo sa sakayan. Nihapit kini sa tindahan arun mobali sa pinansir nga si Eddie.

“Unsay nahitabo?” pangutana sa iyahang Tatay, nagdala kini og tunga sa sako nga bugas ug usa ka supot nga mga pagkaon. Gikuha dayon kini ni Klarita unya misulod.

“Ay ambot, ana gyod nang tuloy alimpulo, gahig mga ulo!” ni Linay nga misulod pod sa ilahang panimalay. Miukok sa daplin si Ulik dayon nagdali-dali og sulod sa ilahang balay.

Paghuman nilag panihapon, mipapahuway na sila. Ang iyahang inahan nga miulbo ang kaspa kaganiha mihigda nas ilahang katre. Sa tan-aw ni Ulik morag nawala na ang kalagot niini. Nagpatutoy kini sa iyahang gamayng igsuon. Nanghugas og plato iyahang ate Klarita. Iyahang Tatay tua nipapahuway sa gawas sa ilahang balay. Nagitara-gitara kini ug nagyarok og Tanduay.

“Tay, kanus-a ang sunod ninyo nga istarting?” pangutana ni Ulik. Naghinay-hinay kini og lingkod sa lingkuranan gama sa kawayan, tapad sa iyahang Tatay.

“Ngano god nangutana ka?” segun sa iyahang Tatay Vicente unya gihikap iyahang ulo, dapit sa iyahang alimpulo.

“Wala lang,” pamakak niya.

“Ayaw na panganduy nga managat ‘Lik. Maong gipa-eskuyla mo namo sa imohang Nanay, arun haruhay inyuhang pamuyo puhon,” matud sa iyahang Tatay samtang gipatukar ang gitara niini. Mikanta kini og sonata nga makaluya.

“Makahinumdom man pod tas utang nato ana Tay,” agik-ik sa iyahang ate Klarita. Unya gipahid ang basa nga kamot sa palda niini. Misiplat kini kang Ulik. Gitan-aw sab ni Ulik ang maguwang. Wala na kini masuko niya. Misulod dayon kini sa ilahang lawak.

Mipahiyom iyahang Tatay ug mikanta kini og si Pelimon, si Pelimon, namasol sa kadagatan!

“Tay, kanang nindut sa lawud?” ni Ulik. Naundang og kanta ang iyahang amahan.

“Sa lawud, walay kasiguraduhan kon makauli pa ba ka. Ngitngit didto taga-gabie,” matod sa iyahang Tatay.

“Tay, ngitngit man gyod ang gabie,” asuy ni Ulik nga morag namilosopo.

“Ang mga balod didto, dako pa sa atoang balay,” segunda niini.

“Mas dako man pod ang bangka sa atoang balay, Tay,” ni Ulik nga dili gyod mahutdan og tubag.

“Ay, ambot sa imohang bataa ka, di gyod ka magpapildi,” agik-ik sa iyahang Tatay unya gihurot og inom ang tunga sa baso nga Tanduay.

“Ali na, tuwog na ta ‘Lik,” agda niini sa iyaha. Misulod na kini sa ilahang lawak tapad sa iyahang Nanay.

Mitando si Ulik apan nakatatak na sa alimpatakan ni Ulik ang iyahang angay himuon niadtong gabhiuna. Managat siya. Muoban siya ilang Romyo. Nahikatulog ang iyahang Tatay human og kanta. Iyahang ate Klarita sab naghagok na kay gikapoy sa pamaligyag isda kaganihang buntag. Nagdali og kuha si Ulik og mga sanina sa ilahang karaan nga aparador. Isulod kini niya og selopin. Wala siyay dala nga baro. Husto naman tingali ang duha ka pares sa sanina kay dili man sila magdugay sa lawud ingon ni Romyo. Aduna na siyay magamit sa pipila ka adlaw nga tua siya sa lawud. Naghinay-hinay siya og balik sa ilahang lawak. Nakita niya ang bugsay sa ilahang Tatay nga gitaguan niini sa ilahang gamayng lawak. Nakita sab niya ang mga naylon ug pukot nga tapad sa ilahang urukan. Nakaplagan niya didto ang usa ka basket nga napuno og pasol. Nagkuha siya og pipila ka pasol ug taga aron magamit kini sa lawud. Nibati siya og kalipay. Nahinanok na og tulog ang iyahang mga igsuon. Siya na lang intawun ang nagtukaw sa ilahang panimalay. Dungog kaayo niya ang hampak sa balud sa baybayun.

Alas onse na kadto sa gabie. Mihuros ang bugnaw kaayong hangin. Natuwog na ang kalibutan apan nagtukaw gihapon si Ulik. Nakatawa siya nga pagkahinumdom sa giingon sa iyahang Nanay nga gahi siyag ulo. “Naa diay humok nga ulo?” segun niya sa kaugalingon ug nihimuot. Wala sab siya nihigda o nagpiyong-piyong. Gihulat gyod niya nga adunay manapit niya sa ilahang bintana. Kabalo siya nga si Romyo na kadto.

“Pst! Pst!”

Dali siya nga mibakod pagkadungog sa paswit gikan sa gawas. Paglili niya sa bintana nakita niya ang ig-agaw nga si Romyo.

“Dali lang!” hunghong niya.

Giuna og duhol ni Ulik ang iyahang gamit kay Romyo. Paghuman naghinay-hinay siyag saka sa bintana kon aha siya moagi. Gilili niya iyahang Nanay nga tua natuwog sa pikas lawak. Gipaak niya iyahang ngabil.

“Bahala na,” asuy niya sa kaugalingon.

“Dali na, dugaya pod nimo oy,” sulti sa iyahang kauban.

Nisenyas si Ulik nga dili magsaba. Tingali og makamata iyahang ate Klarita. Nilukso siya agi gikan sa bintana ug balas iyahang gihagbungan.

Dali siya nga mitindog. Gipagpagan iyahang sanina. Nagdagan-dagan sila paingon sa lapyahan. Ang bakat sa iyahang tsinelas nalubong sa balas. Sa layo pa, nakita na niya ang pakura sa baybayun. Mituhop kaniya ang bugnaw kaayong hangin.

“Maayo nakauban ka badi!” matud pa niadtong Odo.

“Dili mo kasab-an sa inahan ana?” pangutana sa usa ka lalaki nga kadto pa lang niya nakita.

“Dili lage brad,” tubag sa iyahang ig-agaw.

Dali nga misakay si Ulik sa pakura. Paadto sa pedikaber na ilahang sakyan.

“Redi na ka badi?” pangutana sa iyahang higala nga si Kokoy. Gitapik niini iyahang abaga.

Mitando si Ulik. Nagpahiyum siya. Wala niya panumbalinga ang baybay nga niadtong taknaa mingaw kaayo. Mitan-aw siya sa layo. Sa ngitngit. Migunit siya sa bangka. Naglutaw na gyod sila! Gihigop niya ang bugnawng hangin. Layo na sila ug nasinati na niya nga giduyan-duyan na sila sa mga balod. Ang uban niyang kauban naglingkod pa sa may katig.

Sa wala madugay kasukahon siya.

“Maanad ra ka kadugayan igso,” segun sa iyaha niadtong Romyo.

Nagtagay sab didto ang uban niyang kaubanan.

“Inom arun di ka mahubog sa biyahe,” matod sa iyahang usa ka kadula nga si Justin. “Kay hubog na daan ha-ha!” segunda niadtong usa nila ka kauban.

Milingi ni Ulik ang uban, nagkanta-kanta ug nagsayaw-sayaw nagpatugtog og budots. Ang uban nanan-aw og video sa selpon. Mga bastos nga palabas.

“Tan-awun nato kon tinuod ba gyod nga abuton og bagyo ang mga tulo og alimpulo. Haha!” komedya niadtong Romyo. Nangatawa ang iyahang mga kauban.

Mikatawa sab si Ulik. Kabalo siya nga panghadlok lang kadto sa iyahang Nanay ug Tatay. Nakahinumdom siya sa iyahang Lolo. Karun makapanagat na siyag daghang isda, naa na siyay pampalit og bayk, mapalitan na sab niya og pagkaon iyahang apuhan. Dili na niini kinahanglan magtahi og pukot. Palitan niyag bag-ong sanina iyahang Ate Klarita arun dili na kini saputon. Ganahan pod baya iyahang ate mangukay. Malibre na niya og Milk Tea si Kesha kon manuroy silag Plasa. Makakaon na pod sila sa iyahang Nanay og manok sa Jollibee. Mapalitan na niya og washing machine iyahang Nanay. Ug dili na niya kinahanglan mag anser og modyul na hastang lisuda.

Layo-layo na sila sa lapyahan. Gilingi ni Ulik ang baybay. Gamay na kaayo kini. Labi na ang mga suga nga nagdalag kahayag sa tibuok purok. Nakita niya ilahang balay. Nagtikagamay ang tibuok baybay sa iyahang panan-aw. Nagapalayo nga nagapalayo na sila. Gilingi niya ang palibot. Gilingi niya ang dagat. Tinuod gyod diay nga ngitngit ang dagat.

Sa wala madugay naminghoy na ang iyahang mga kauban. Nakita niya ang operitor nila sa bangka. Dakuon kini nga lalaki.

“Dugay na ka gapanagat Yang?” pangutana niya.

“Oo, kinahanglan. Gigatas pa akoang anak,” tubag niini sa iyaha.

“Tulog sa, kay unya mamasol na tag daghang isda, nagapakita ang apong sa isda matag kadlawun,” dugang pa niini.

Mitando si Ulik. Nilingi niya iyahang mga kauban, nahinanok na kini.

Mihangad siya sa langit. Apan wala nagpakita ang mga bituon, kalit lang nga milagapak ang kilat. Kauban ang kusog kaayong dalugdog. Mora og adunay mga bato nga nagbungguanay sa langit.

Nakuratan silang tanan nga tua sa bangka. Nakamata silang Romyo ug ang kaubanan niini. Miharos ang kusog nga hangin, ug kalit nga mibundak ang kusog kaayong ulan.

“Uy naunsa god?” segun sa lalaki nga operitor. Kalit niini nga gikabig ang manebela sa bangka.

“Panggunit mo!” singgit niadtong lalaki.

Nanan-aw silang tanan kay Ulik nga tua sa olin sa bangka.

Kalit nga mibundak ang kusog kaayong ulan. Nabasa ang dagat. Ang bangka ug si Ulik.

Gigunitan ni Ulik ang iyahang alimpulo. Maoy unang nabasa sa tibuok niyang kalawasan.