Ang milinya gisuta

Poetry by | May 27, 2024

Mangingisdang way bangka,
Mga mag-uumang way guna,
Syorbol sa lista
Diez mil, bugas, paypay, ug uban pa.
Kuko di kyutiks, buhok deplantsa.
Selpon pay imo, mga branded,
Pareho ang kolor sa sanina.
Aha man kunoy nabuktot ug ginuna?
Namuypoy ang kamot binira sa pukot way kuha?
Sumala, biyo ragud adtong bagsakan,
Tawn, ang mga gakagidlay,
Nangyawat, nangkulong okra, talong buslot, saluyot nga nagkulismaot, mahalin.
Naa anang balisbisan naghanig ug karton,
Nanag unlan ug buyot,
Nagabalukot ug panaptong buslot.
Way alamag sa linya,
Way natiting diez mil, bugas ug unsa pa diha.
Gani, wa masihid sa lista.
Apan mao kadto sila,
Ang nangyawat,
mao-mao rang abot sa yuta,
namasin mahalinan,
ang kanunayng hangyuon,
bugawon, pagalabyan,
gakamuritsing, nagkurog ang tiyan,
naga ampo, makasapi,
baligya mahalin,
makapalit ug asin, bugas, ug maka buenas, delata. aron sa pagsawp sa adlaw, may madawdaw,
aron pag hikyad sa hapin,
balunon sa kahinanok
ang pamasin,
kabag-uhan,
kaharuhay,
ug paghatag nila’g bili
sa atong katilingban.
Nga unta sa sunod, sa linya mahisulod.

1. Giuklab

Giuklab ang taklob sa kaganina rang alas-singko sa kadlawng nilung-ag,
Ug gihakop sa kubalong mga kulamoy ang namidpid nga mumbo ug dukot anang ngilit sa lubot sa kalderong putol ang kawo.
Maoy gi pares sa nabiling bahaw ang mga tinalagtag nga nanga punggung ulo sa sinugbang bulad-tamban.
Sanglit, nangita ang dila ug parat nga maoy maka tuklod sa hagashas nga kan-un.
Ang katulo gibahin nga usa ka paketing kape, gibubo anang tasang tipak, gikutaw, apil ang duha ka kutsarang pulang kamay nalukop ug atitod.
Sa iyang tutunlan, nagsumpaki ang katam-is ug kaparat.
Naghulat molugdang ang tinagiktik nga tulo ka kumkom nga pagkaun sa naghilab nga tiyan.
Dayo’g lukot sa dahon sa lumboy, gitabako.
Ang bulhot sa aso, naka tigaw sa makanunayong talan-awon sa udto:
Ang panglunhaw sa bag-ong dinarong yuta, ug ang padayong pakigbisog sa abuhong natad sa dakbayan.
Kay bisan sa adlawng ipagpahulay, gihikaw ang nihit nga diska

Hermi Matunhay Dico teaches Humanities and Culture and Arts Studies courses at the MSU-Iligan Institute of Technology. He was a fellow to the Cultural Center of the Philippines’ Production Design and Technical Theatre Management Training Program; the Iligan National Writers Workshop (INWW) for his works in Cebuano Poetry; SulatDula Playwriting Workshop in Xavier University; and the University of San Carlos’ Faigao Writing Fellowship. Some of his balak were anthologised in Dagmay, Mindanao Harvest 4 and the Proceedings of 17th INWW. Two of his one-act plays were staged by the IPAG in 2017, 2021, and 2023 respectively where he was also a fellow of TranSRIPT, a Playwriting Master class in 2021 and 2023.

Disgrasyado

Poetry by | May 27, 2024

Kaniadto, pirmi gyod kusniton
ni Nanay akong dunggan kay
disgrasyado kuno ko. Pananglitan,
ang tanke de girang tarak-tarak

sa akong maguwang, natangtangan
og mga ligid samtang ang iyang
power rangers kon dili mawad-an
og mga tiil, maputlan og mga ulo!

Unya ang akong mga baraha
sa Yu-gi-oh, mga lastiko, ug uban
pang mga dulaan sama nila Batman
ug Superman, kon wala nabiyaan

sa eskuylahan, gikawat sa akong
mga silingan? Kinsay nasayod?
Bitaw, adunay mga butang nga
gawas sa atong mahimo kay bisan

nasayod na akong unod sa kahapdos
sa usa ka kusi, bisan nahurot na
akong kusog sa matag ayo sa mga
naguba ug pangita sa mga nawala,

dili masabtan sa akong mga
ginikanan nga ang ilang anak,
bisan disgrasyado, dili usa
ka disgrasya.

Ivan writes from Davao City.

Aquaflask

Poetry by | May 27, 2024

Kainit…..Kagin-ot…..Kauluhaw,
ang ginawaslik sang adlaw.
Sang ginlabay ko amon uma sa babaw.
Gataraktak ang balhas nga daw,
luha sang maya nagatuhaw.

Matuod nga ang alagyan kakahuyan,
mayad bitbit ang maramig nga tubigan.
Nalipay sa balos sang sinuptan,
handomanan kag akon mapuslan.
Ang aquaflask akon gina ginahalungan.

Ginpuno ko sing matig-a nga tubig,
para pagtungab ko palang sang iya bibig,
mabatyagan ko gid ang kalamig.
Sining init nga daw gapanglawig,
sa akon lawas nga nagakirig.

“Sang akon abrihan kag tungabon,
nga-a, wala nasulod ini kung imnon?!”
Giinom ni manghod wala naglisensya sa akon,
ang kainit kag kauhaw akon antuson,
kay marayo pa ang irimnan nga bubon.

Matt Ronnel R. Soterno is a college student from South Cotabato, Mindanao, Philippines.

Ang Maya nga Naluyag sa Palay

Poetry by | May 20, 2024

Gapamuyayaw ang mal-am
Ara duman ang maya

Ginaubos ang gisabwag
nga palay sa iya uma

Bisan ano ka tabog,
gabalik ini. Gatinusik

sa duta sang mangunguma
Naluyag ang maya

sa gisabwag nga palay
Kada lagson, maglupad

Kada dapo, lagson
Gipagwaan sang baril

Wala na may naglupad
Wala na may nagdapo

Natanom ang maya
upod sa naluyagan

Upod sang palay sa uma
sa duta sang mangunguma

Ruben III Castañares is a native of Tacurong, Sultan Kudarat, a multicultural city in Mindanao’s core. Last year, he released “Mga Gisulat sa Gabi,” an independent zine, at the 2023 SOX Zine Fest. He was also published in Sulat SOX for the piece “Isa ka Adlaw sa Kabuhi ni Junior.” His work “Slam Books are Memoirs” will be published in NAGMAC’s ANTINOSTALGIA this April and “Ulan sa Payag” in TLDTD’s 7th Issue on August. He served as the Interim Chairperson of Manug-isa: South Cotabato Writers Association (2016–2018), the Editor-in-Chief of OMNIANA, the Notre Dame of Marbel University’s official student publication (2015–2017).

Sagwan

Poetry by | May 20, 2024

Sagwan…sagwan…sagwan…saan ang daungan?
Tila, ayaw ng alon humupa, sa walang hanggan.
Sinasamo’ng gabing, may luhang umuulan.
Pagtangis, at pagmakaawa, sa sinag ng buwan.

Nag-iisa’t, sumasagwan sa agos ng madilim na karagatan.
Humihiling, sa sumasayaw na bituin, sa kalangitan.
Ang langis ng lamparang, unti-unting nawawalan.
Kumpas ng liwanag, ituro ang mahiwagang lagusan.

Himig ng pagsumamo’y, narinig ng kapalaran.
Sa wakas, natatanaw na ang paraisong, gintong kaharian.
Ngunit bakit maraming hukbong sundalong sugatan, at dugoan?
Sapagkat, may-iilang duwag na makipagdigmaan.

Takot dumaong sa misteryong natagpuang dalampasigan.
Hanggang kailan, magiging malaya sa bangkang sinasakyan?
Hanggang saan, sasagwan, ang mga palad na nahihirapan?
At hanggang kailan, maliligaw sa sariling kanlungan?

Naghihintay ang halimuyak ng tagumpay sa dulo ng daungan.
Saan man makakarating ang bangkang sinasagwan.
Hindi kasalanan ang gumanti ng tiyaga, at panindigan.
Kung naging sakim ang pagkakataon, sa mandirigmang lumalaban.

Matt Ronnel R. Soterno is a college student from South Cotabato.

Isla ng Kahambongan / Island of the Afternoon

Poetry by | May 20, 2024

Isla ng Kahambongan

Yang pag-latog ng hambong, sang ting-gawasan nami gikan iskwelahan—permaninti ko ikita ngining isla, sang lipag ng dagat, mauwan man o masuga, permi yaka tutok yang kanak mga mata.
Yanganak ng mga misteryoso na pangbati. Basi indikasyon angko ngini na magpahuway, gikan sang kakapoy ng kinabuhi. Kadyaway mag inusara na yaka totok san-ing isla, daw siang konektado yang kanami mga kinabuhi: na iginhawa lang yang mga kasakit haw mga mabog-at na timbang na yaka pilit sang kanak kalag.
Ono-ono kaha ngadto sang atbang? Sanktwaryo ba ngini? Kaboang san-ing pag-antos! Madayaway na pagkatago. Nasa isab ag nato tagoon yang mga kasakit?
Wa da isab ako kahango. Basta lang maka sutoy ako sang kalabha san-i na kinabuhi. Kalingawan da ko lamang yang mga pasyonado na mga damgo ng kanak pagkaiso. Wa da isab ako yahango. Basta lang yaka-tutok ako sang isla ng imortal na kahambongan.

Island of the Afternoon

The erection of the afternoon, our departure from school—I always discern this island, across the sea, may it rain or shine, my eyes are consistently locked towards it.
Offsprings of enigma that it propagates. Probably an indication to rest, from the strenuousness of life. The pleasure to be in solitude, whilst gazing at this island, as if our existence were connected: to exhale the hurts and the heavy weight that is imprinted on my soul.
I wonder what it’s like across? A sanctuary perchance? The lunacy of agony! It is well hidden. Why do we even hide our pain?
It doesn’t even matter anymore. If only I can escape the cruelty of this world. Ignoring the passionate dreams of my childhood. It doesn’t even matter anymore. As long as I can gaze upon the island of the immortal afternoon.

Jeff Raiven C. Iway, 16, is a junior high school student from Maryknoll Academy of Cateel and is the Editor-in-Chief of their school publication, Riverviews and Sibol. He hails from his ethnic hometown of Mandayas, in Cateel, Davao Oriental.

Misiga ang mata ni titser

Poetry by | May 13, 2024

Unang adlaw sa eskwela
Mahinamong miadto
Si Kolot sa eskwelahan,
Giubanan sya sa iyang Nanay Nita.
apan na trapik sila og na leyt sya sa klase.
pag-abot sa eskwelahan, dali-dali siyang milili sa giwang sa pultahan..
miatras siya!
Milili siya pag-usab.
Midagan siya palayo sa iyang klasroom.
Gigukod siya sa iyang nanay og gibira siya pasulod sa iyang klasroom.
“Sulod na sa imong klasroom, anak.”
“Dili ko nay!”
Apan ngano man?
“Basta, dili ko Nay!”
Gipugos siya sa iyang nanay apan mihilak siya
“Dili ko!” ug midagan siya pagawas sa eskwelahan.
Pag-abot sa balay, gpangutana siya sa iyang Tatay Pilo nganong dili siya mosulod sa iyang klasroom.
Mitan-aw siya sa iyang tatay og miingon
“Nahadlok ko Tay!”
“Ngano man?” pangutana ni Tatay Pilo kaniya.
“Perteng dakua sa mata ni titser”
Dakoooo….. kaayo Tay!
Gitawag ni Manong Pilo si Nanay Nita og miingon siya
“Bantog diay dili mosulod ang imong anak sa iyang klasroom, perte man diayng estriktaha ang iyang maestra.
“Ha! Diba Si Titser Dina ang pinakamaayo nga maestra sa ilang eskwelahan? Nganong nakaingon man si Kolot nga estrikta ang iyang maestro? Pangutana ni Nanay Nita kang Tatay Pilo.
“Misiga man daw ang iyang mga mata. Unang adlaw pa gani sa eskwela mura na siya’g tigre,” ingon ni Tatay Pilo.
“Sige lang, sulayan nako og pakig-istroya kang titser Dina ugma.”
Gihangyo ni Nanay Nita si Kolot nga mouban kaniya sa eskwelahan pagka-ugma aron mangita sila ug laing maestra.
Misugot si Kolot apan nagsabot sila sa iyang nanay nga ibalhin siya og laing seksyon.
Pagka-ugma, miadto si Nanay Nita ug si Kolot sa eskwlahan. Leyt gihapon sila kay na trapik napud.
Nangutana si Nanay Nita sa mga ginikanan nga naghulat sa ilang mga anak ug naglingkod duol sa klasroom ni titser Dina, “Nagsugod na ba ang klase?”
“Oo, ganiha ra,” tubag sa us aka inahan.
Milingkod usab sila Nanay Nita og Kolot uban sa mga ginikanan nga nagtapok.
Napul-an si Kolot sa paghulat. Miduol siya s klasroom og gisulayan niya paglili ss giwang sa pultahan.
“Ha! Misiga na pud!” nakurat apan hinay nga gisulti ni Kolot.
“Apan, nganong nangatawa man ang mga bata?”
“Titser, unsay sunod nga nahitabo?” kusog nga pangutana sa us aka bata.
“Titser, gusto kong mahimong tigre kay isog kaayo!” sumpay sa usa pa ka bata.
Nakit-an siya ni Titser Dina nga naglili sa pultahan.
“Unsa imong pangalan?” pangutana ni Titser Dina kaniya.
“Rico Magsanay, titser,” tubag ni Kolot.
“Kolot ang tawag sa akong Nanay nako,” sumpay niya.
“Ikaw diay si Rico? Dali, sulod, ikaw ra ang wala kagahapon sa klase,” miingon si titser Dina,
“Sayang, bibo kayo mi kagahapon. Nag-istorya si titser mahitungod sa kuwago nga kugihan mangita’g pagkaon,” ingon sa usa ka bata.

Rosebell “Neng” Bolences – Narciso is a homeschool mom and a Reading Teacher in ArtHome Tutorial at Sto Tomas, Davao Del Norte. A former Reading Coordinator, Reading Recovery Teacher, Test Item Developer of DEPED and Elementary English Specialist of Basic Education Assistance in Mindanao.

Ang Balbacua sa Agdao Public Market

Poetry by | May 6, 2024

Pikpika sa kutsara ang nagaalisngaw
Nga kan-on aron mapatag
Ug pagbuhat og kanal kanal sa tunga niini

Iplastar ang panaksan duol
Sa imong nawong hangtod manggitik
Na sa mga buho sa ilong ang kahumot sa sabaw

Hanggab kausa unya hinay hinay nga
Ipuwesto ang panaksan ngadto sa
Imong mga ngabil—pagbantay kay makapaso!

Sigopa ang sabaw ug gamit imong mga
Ngipon salaa ang mga gamatoy nga piraso
Sa sibuyas dahon, paminta, unod, alud-od,
Ug usahay mga saag nga bukog

Usap hinay hinay ug ibutang balik sa lamesa ang panaksan kay pus-an kini nimo og duha o tulo ka sili dala wisik sa usa ka aping sa lemonsito

Tusloka ang pinakhumok nga parte sa tuhod sa baka gamit ang tinidor ug iplastar kini ngadto sa kanal kanal sa kan-on nga imong gibuhat kaganina

Kusnita ang unod ug tambok hangtod makakuha og bahin nga sakto ra maigo sa imong baba unya dimdima ang kaparat,
Kaaslum, kahalang ug kainit sa imong dila

Sundi kini og usa ka kutsara sa kan-on nga nagaalisngaw ug ayaw kaayo paspasa imong pag usap basi makatulo ka maka extra rice

Usaba ang proseso hangtod bukog na lang ang nabilin ug napulihan na sa kaputi sa sartin nga panaksan ang kapula sa sabaw—apan ayaw lang kini adlaw adlawa basin og magkita mo og sayo ni San Pedro

Paolo M. Sandalo is an avid fan of music, comics, and video games. He has Taps, Mochi, and Sushi as his inspirations to wake up each day.