Natandog ang pagbati sa magtiayong Romeo ug Grace pagkakita sa liboang katawhan nga nanagtindog, nanaglingkod sa bleachers aron mosaksi sa gipahigayong meeting de avance sa plasa sa munisipyo sa Tagpongan. Kini ang ulahing higayon nga magsukdanay og katakos ang duhang mingdagan pagka-mayor; si Romeo, nga kandidato sa Uswag parti ug si Luis Duhayco sa LDP (Luis Duhayco Parti), ang nangatungdanang mayor nga midagan sa ikatulo niyang termino.
Sa walang bahin luyo sa bantawan, naglingkod ang nagkadusingot nga mayor samtang gipaypayan sa iyang asawa ug mga alalay taliwala sa nag-alirong niyang mga kapartido. Ang gisul-ot ining ugis nga barong, nahimong see-through; mipilit sa tumog niyang lawas. Matagkaron ug unya, sige kinig inum og tubig ug panarapo sa nawong.
Wala maglangan, gianunsiyo ni Berting, ang tagdumala sa maong okasyon, nga sugdan na ang programa. Gisugat sa lanog nga palakpak ang partido ni Mayor Luis dihang minggawas sila gikan sa luyo sa bantawan. Dako ang ngisi sa mayor samtang iyang gisubay sa panan-aw ang gapunsisok nga mga tawo. Giwara-wara niya ang iyang mga kamot isip pagtimbaya kanila. Nahimuot si Romeo nagtan-aw sa busdik nga tiyan sa kaatbang nga kandidato. Wa damha, kalit nanaog sa bantawan si Mayor Luis unya giduol ang usa ka babaye nga naglaylay sa iyang anak. Iyang gikuha ang bata ug gihalokan ang aping niini. Mihugyaw ang mga tawo pagkakita sa gibuhat sa mayor. Migara pagsamot ang mayor, iyang gikugos ang puya unya nanukad atubangan sa nagpangidlap nga mga kamera. Nahimuot ang puya sa iyang gibuhat; kalit nga gikumot niini ang tambisong ilong sa mayor. Ug didto misulbong ang makabungol nga suliyaw sa mga nanan-aw. Bisag nasakitan, mibuhig hilaw nga pahiyom si Mayor Luis samtang giuli sa inahan ang bata.
Sa dihang nakalingkod na ang mayor, misibaw na pod ang tingog ni Berting ug iyang gipailaila ang partido ni Romeo. Wa pa gani nahuman ang tigpamaba sa iyang pamulong, dili na mabangbang ang kabanha sa mga tawo. Mas madasigon kini tandi sa grupo ni Mayor Luis.
Nagkuptanay sa kamot si Romeo ug Grace samtang mipaingon sa bantawan. Mingsunod pog sulod ang ilang mga kandidato. Dili na magdungog ang mga tawo tungod sa sipang mga pakpak ug pag-abiba. Ang uban nanaglukso-lukso sa kalipay morag nakakitag mga artista. Gialsa sa magtiayon ang nagligkos nilang mga kamot didtos kinatung-ang bahin sa bantawan. Gidawat sila sa mainitong hangop sa katawhan.
Naguba ang nawong ni Mayor Luis sa iyang nabatyagan. Namula ang aping ug dunggan. Si Donya Darlinda, ang iyang kapikas, nga sigeg pamaypay, miarko ang mga bagang kilay dayong yamiid dihang miadto nas mga lingkoranan ang mga kandidato sa Uswag Party.
“Sa di madugay mga higala, atong gyong mapaminawan gikan sa baba sa atong mga halangdong mga kandidato ang ilang mga tumong ug mga plano alang sa atong pinalanggang Lungsod. Ug ato gyod masuta kon hain kanila ang labing angayan nga tugyanan nato sa atong kaugmaon ug kapalaran. Busa, giawhag ko kamong tanan nga maminaw, magpakabana. Bukha ang inyong mga mata ug dunggan dinhi sa atong tulumanon: Engkuwentro: Eleksiyon 2019!
Ang una natong hatagag higayon aron moyagyag sa iyang mga damgo ug tinguha kanatong tanan, ang walay lain kondi ang atong nangatungdanan nga mayor–Mayor Luis Duhayco!”
Dunay gatosang hugpong sa mga tawo nga nanagsul-ot og lunhawng sinina nga dunay printa sa dagway sa mayor ang kusog kaayong naninggit ug namakpak dihang mibarog si Mayor Luis ug miadto sa atbang sa bantawan. Mga supporter sila ni Mayor Luis sukad pa adtong nanglabayng mga eleksiyon. Kini silang grupoha ang gihugunhugon kaniadto, nga maoy manuktok sayos buntag sa kabalayan sa tibuok Tagpongan aron mang-apud-apod og linugpitang bagtik nga mgasingkuwenta pesos sa mga flyers sa LDP, uban sa usa ka putos nga may sulod nga sardinas, maggi, sabon, posporo ug uban pa. Pagkakita nga gigunitan na sa mayor ang mikropono, nahilom silang tanan.
“Una sa tanan daghang salamat sa padayon ninyong pagsuporta kanako… Ako ang inyong mapaubsanong alagad, Mayor Luis Duhayco, nia na pod sa inyong atobangan, kulang na lang moyukbo sa inyong tiilan, aron lang inyong botaran.”
Mingsulbong na pod ang singgit ug pakpak sa iyang mga sinuholan.
“Dako ang akong pasalamat sa makanunayon ninyong pagpakigtambayayong kanako sa tanang programang akong gidumala sulod sa unom ka tuig nakong panerbisyo kaninyo. Di man tingali ikalimod nga daghan tag nasinating kabag-ohan, kalamboan gumikan sa mga programang gimugna ning inyong alagad.”
Mihunong na sad si Luis. Apan ang nakaparat kay way namakpak. Iyang gilingi si Isyot, ang gipiyalan niyang mosenyas sa mga kauban nga mamakpak. Apan busy kinig teks. Gisiko kini sa iyang katapad. Nagkabuag tindog si Isyot og gisenyasan ang iyang mga kauban nga mamakpak. Apan uwahi na, nagkayagaw pa gyod ang ilang paghugyaw. Tungod niini, mingsuliyaw ang mga tawo; nangantiyaw sa napalaw nilang taktika.
Bisag banha na ang mga tawo, wa nay gana maminaw kaniya, mipadayon gihapon si mayor Luis. Naningkamot nga di malinga sa iyang gisag-ulo.
“Mga tinahod ug pinalangga kong katawhan, kon ako inyong pilion, akong ipasalig nga wala nay usa kaninyo ang maglisud; akong paningkamotan, uban sa akong mga kapartido nga mangalap og mga komersyante aron dinhi sa atong lungsod magtukod og mga dagkong pabrika…”
Mosumpay pa unta ang mayor apan takulahaw lang dunay misinggit.
“Bakakon ka Mayor! Maayo ka lang mamatbat pero wala kay nahimo! Pulos ka lang pasalig! Hangtod karon, ang kadaghanan namo, nag-aginod gihapon sa kapit-os!”
“Tinuod ka na! Wa kay puangod Mayor! Gihikawan mo kamig katungod sa among mga yuta!” Sumpay sa usa ka babaye nga mibarog sa naglaray nga katawhan nga nanaglingkod sa bleachers.
Dunay laing misinggit ug miyagabyab sa di maayong padagan sa mayor; gitirahan ang iyang pagkakorap. Daghay namakpak agig pag-uyon sa ilang gibutyag. Hangtod inanay nga mikusog ug milanog ang kabanha nga milumos kang Mayor Luis sa kaulaw.
“Oops! morag nahutdan na tag igong oras, ato lang pasulti og balik si Mayor Luis sa ikaduhang round ining programa aron tubagon ang ninyong mga mulo ug pangutana. Ug dinhing puntoha, adesir ko ihatag kaninyo ang ikaduhang mamumulong, lingawon una nato ang atong mga kaugalingon. Ania ang mga Kiti-kiti dancers nga mopasundayag sa ilang talento sa pagkiay. Mga higala, ato silang sugaton sa masipang palakpakan – Ang Kiti-kiti dancers!”ni Berting nga abtik dayong mipakgang sa nagsamok nang katawhan.
Mitokar dayon ang sikat nga sonatang “Taki-Taki”. Nahunong ug nahilom ang tanan; gihulat ang paglusad sa mga mananayaw. Taudtaod, miguwa ang unom ka batan-ong babaye: haskang seksiha sa pinapuok nilang short pants. Kontodo pod ang mga make-up ug lipstick, lupig pay mga burikat sa Suha Night Club nga panag-iya sa suod nga amigo sa mayor.
Dr. Jondy M. Arpilleda teaches in Surigao del Sur State University. He is a recipient of the Carlos Palanca Memorial Awards and Jimmy Y. Balacuit Literary Awards. He was a fellow of Iligan National Writers Workshop, Cornelio Faigao, Lamiraw, Davao Writers Workshop, and ADDU Summer Creative Writing Workshop.