Sa kasingkasing sa Perlas nga Isla, adunay halapad nga lasang nga puno sa mga kahoy nga bulawan ug ang kasapaan nga nagdan-ag sa silaw sa adlaw. Usa ka hari ang nagmando—si Haring Kong. Sulod sa iyang teritoryo, ang mga onggoy adunay pintik, aron walay mananap nga makakaon sa daghang pulang mansanas, nga makagubot sa hunahuna ug makapasala sa mga hayop sa lasang.
Sa maong lugar, ang mga mananap nagpundok, nagtagamtam sa bahandi sa lasang—ang himsog nga mga kahoy nga namunga sa labing tam-is nga prutas, ug ang mga sapa nga puno sa isda. Si Haring Kong nailhan nga patas ug tinud-anay, apan kon adunay mukaon sa bawal nga mansanas, wala siya’y pagduha-duha nga tapuson ang ilang pagpuyo sa lasang.
Sa iyang paghari, wala na maningkamot ang mga hayop nga mukaon sa maong mansanas. Ang mga bitin, nga tag-iya sa maong mga kahoy, mitago sa mga bangag sa yuta ug wala na mibalik sa punuan. Ang mga halas nakontento na lang sa pagkaon sa mga ilagang masaag sa yuta sa lasang.
Apan miabot ang panahon nga si Haring Kong kinahanglang mobiya sa iyang trono. Dali nga misulod si Tigre, anak sa mipanaw nga Leon—ang kanhing hari nga gilangkuban sa gahum ug limbong. Ang mga hayop sa lasang naghisgot pa gihapon kabahin sa iyang amahan. Ang uban naghandum sa iyang pagkahari, apan ang uban nakapanuko sa kangitngit nga iyang gidala. Ang maong Leon naghari sa pipila ka katuigan ug nag-abuso sa gahum, mikaon sa mga inosenteng hayop sa kalasangan.
Apan lahi si Tigre. Bisan pa nga iyang namana ang kusog sa iyang amahan, wala siya makapanunod sa pagkaon sa mga hayop sa kalasangan. Miduol siya sa Agila aron ipakita sa tanang mananap nga siya angay hatagan ug higayon. Gisaad niya nga dili na mubalik ang mga bitin sa pagpanghatag sa mansanas, aron magapadayon ang kalinaw sa lasang. Miuyon si Agila sa tumong ni Tigre ug misuporta kaniya sa pagpuli sa trono nga gibiyaan ni Haring Kong.
Sa pila ka bulan nilang panag-uban sulod sa lasang, nakuha ni Tigre ang pagsalig sa mga mananap tungod sa suporta ni Agila. Siya ang napiling bag-ong hari sa lasang.
Sa kahitas-an, naglupad si Agila aron makapaniid sa tanang aktibidad ni Haring Tigre. Nakakita siya sa tanan ug nagsusi sa kahimtang sa lasang. Siya, nga kanhi labing suod nga higala ni Tigre, nagbantay ug mitabang kaniya sa iyang pagsaka sa gahum. Dugay silang nag-uban. Sila ang duha ka makusganon nga binuhat nga nagdominar sa lasang. Apan sa kadugayon sa ilang panag-uban, nakita ni Agila ang tinuod nga kinaiya ni Haring Tigre.
Sa kasingkasing ni Tigre, wala siya’y tinguha nga magpakigbahin sa iyang trono. Gihagit siya sa iyang mga kasaligan, labi na sa mga mananap nga naglakaw sa yuta, nga ipapahawa si Agila tungod kay nahadlok sila nga tusikon ug kan-on niini. Labina ang mga grupo sa ilaga.
Usa ka adlaw, sekreto nga nagpatawag si Haring Tigre og tigom aron hisgutan ang pagpahawa kang Agila. Ang mitambong sa maong tigom mao ang itom ug dagko og tiyan nga mga ilaga—mga kinakusgang amigo ni Tigre.
“Si Agila nakakita sa daghang tinago. Naglupad siya taas kaayo. Siya nakahibalo sa tanan ug naghulat sa tukma nga higayon. Dili siya kasaligan! Pahawaa na siya samtang wala pa niya makita ang tinuod mong pigura,” mihunghong ang lider sa mga ilaga—ang pinakakusog mukaon sa mga prutas nga gipaningkamotan og tipig sa mga kalabaw, kanding, onggoy, ug uban pang mga hayop, giandam sa umaabot nga bagyo.
“Apan si Agila maayo man. Kinahanglan nato siya aron wa nay bitin nga mukaon sa atong mga igsoon nga ilaga. Ang mga buaya pud mahadlok kay Haring Kong, nga mao ang amahan ni Agila,” misampit si Tigre.
“Ayaw kabalaka,” mihunghong ang ilaga. “Atong saboton ang mga halas. Imbis ilaga ilang kaunon, hatagan nato sila og bulawan ug ibalik sa ilaha ang punuan sa mansanas. Ang mga buaya, atong butangan og masaganang sapa nga puno sa mga isda aron busog sila pirme ug dili na magsinamok ni mupuli sa imong trono.”
“Kung mao man gani, mas maayo nga atong papahawaon si Agila samtang wala pa niya makita nga dili ako tinuod nga Tigre ug nga kita parente,” tubag ni Tigre.
“Ayaw pag-ingon ana, basin adunay makadungog,” hunghong sa lider sa mga ilaga.
Samtang ang mga ilaga malipayong nagkaon sa maong prutas, ang mga buaya nagpesta sa dakong sapa ug gipanglamoy ang mga isda. Ang mga halas napuno sa bulawan, nga nakapalisod sa ilang pagkamang sa lasang. Ang uban, gipanghatagan og tagsa-tagsa ka punuan sa mansanas, nga nakadaot sa panghunahuna sa mga hayop nga ilang gitintal.
Nagkaluya ang lasang. Ang mga kahoy nga namunga og prutas kanunay ra makuhaan apan walay mapuli. Ang mga onggoy nangwagking sa gutom, ang mga kalabaw nangaluya sa kakapoy. Ang mga halas nagbaligya og mansanas sa daghang mga hayop, nga wala makasabot nga ang presyo niini mao ang ilang kagawasan.
Nakita ni Agila ang tanan ug misinggit siya sa kawanangan:
“Wala nay tarong ang pagmando sa atong hari! Ang atong igsoon nga mga isda gipangkaon sa mga buaya. Ang mga halas ug punuan sa mansanas nanaghan! Gipangkaon na ang atong mga igsoon nga mananap!”
Apan tungod sa ilang pagkaadik sa mansanas, wala namati ang mga hayop. Si Haring Tigre nagpadayon sa pista kada adlaw, nga may tema: “Hidden Wealth of the Pearls in the Sea.” Ang iyang mga bisita mao ang mga dayo nga natintal sa kahayag sa iyang gingharian.
Midangat ang gutom sa lasang, apan si Haring Tigre nagpadayon sa dakong pista ug paghisgot sa perlas nga panag-iya sa iyang inahan kaniadtong hari pa ang iyang amahan. Gidayan-dayanan niya ang palasyo sa mga bandila, gipalibutan sa bulawan, ug gidayeg sa mga parot.
“Kung malingaw ang mga hayop, malimtan nila ang ilang kagutom,” mipahayag siya ug mikatawa samtang ang lasang naghilak.
Sa taas nga kalangitan, naglupad si Agila, sekreto nga nagbantay sa mga mananap. Ningsamot ang kadaghan sa mga ilaga. Napuno ang lasang. Midangat ang panahon nga nahurot ang tanang pagkaon nga gitigom. Ang mga buaya wala nay makaon nga isda sa sapa. Ang mga bitin wala na’y gana sa bulawan ug mansanas tungod sa kagutom. Ang mga onggoy, kabayo, ug uban pang mananap, mihawa aron mangita og pagkaon.
Apan ang mga ilaga, buaya, ug halas nagpabilin—kay sila gisaaran ni Haring Tigre sa tinuod nga perlas.
Usa ka adlaw, dihay usa ka bitin natagak sa sapa ug gilamoy sa buaya. Nalamian ang buaya sa lasa sa bitin ug gusto pa kini mukaon. Ang mga ilaga mipahimangno sa mga bitin nga dili magpaduol sa sapa, apan sa grabe nga kagutom, ang mga bitin nikaon sa mga ilaga. Nalamian sila. Gusto pa nila og dugang. Misugot ang mga buaya nga dili sila mukaon og bitin kung pirmi nalang itagak ang mga ilaga sa sapa aron ilang kaonon.
Midangat ang panahon nga wala nay ilaga nga nabilin sa lasang. Nahigmata si Haring Tigre sa tinuod nga kakuyaw. Nagkabangi ang mga buaya ug bitin tungod sa kagutom para mabuhi. Nagmando siya nga hunongon ang kagubot ug ipabilin ang ilang paghulat sa perlas, apan wala nay naminaw kaniya. Ang buaya ug ang bitin gipangulohan na sa ilang kagutom ug kabangis.
Sa kahadlok, midagan si Haring Tigre. Gihukas niya ang iyang panit ug didto nakita ni Agila ang iyang tinuod nga panagway. Dili siya tigre, apan usa lang ka ilaga! Dali siyang gidagit ni Agila ug gidala sa kahitas-an samtang ang mga buaya ug bitin misinggit nga gusto pa mukaon sa maong ilaga. Siya may dagway nga tigre, apan ang tinuod, usa siya ka ilaga. Ug ang mga buaya ug bitin naglaway, naglaum nga ang labing dako nga ilaga maoy ilang sunod nga lamian nga pagkaon.
“Tan-awa sa ilawom—mao kini ang imong gipangbuhi sa kasingkasing sa lasang!” Misinggit si Agila.
“Ikaw magpabilin dinhi. Ikaw magbantay nga walay makagawas sa border nga akong gitukod. Samtang ikaw maglingaw-lingaw, ang akong mga kaubanan ug ang akong amahan magbuhat og ganghaan aron ang mga halas ug buaya dili na makagawas sa lasang.”
Imbis nga ihulog ni Agila ang ilaga ngadto sa mga buaya ug halas, iyang gidala kini sa taas nga kahoy diin daghang bunga nga dili mahurot.
“Diri ka magpabilin,” miingon si Agila. “Makakaon ka, apan dili ka makatabang. Makakita ka, apan dili ka makabuhat og bisan unsa. Maghinulsol ka sa imong mga sala.”
Sulod sa daghang adlaw, naghinam-hinam ang ilaga sa iyang kagawasan. Natan-aw niya nga ang lasang nagsugod na sa kausaban. Wala nay kahadlok, wala nay kagutom. Ang mga mananap naningkamot nga magkinabuhi nga patas ug malinawon. Apan sa iyang kasingkasing, wala siya makakat-on.
Usa ka gabii, samtang natulog ang mga mananap, siya nagpatagak aron makanaog sa kahoy. Siya buhi gihapon. Nakakita siya og panit sa usa ka natumbang usa. Gigamit niya kini aron magpakaaron-ingnon nga siya usa ka lahi nga hayop. Gisul-ob niya ang ang bag-ong panagway sa usa ka usa, putli og hitsura. Walay nakaila kaniya nga siya usa ka ilaga.
Sa iyang bag-ong panagway, milakaw siya palayo sa lasang, nagpanuko sa laing dapit nga walay nakaila sa iyang tinuod nga pagkatawo. Ug didto, misugod na usab ang iyang dautang mga plano—ang pagpanglingla ug ang pagpanamastamas sa walay mga sala.
Hangtod karon, siya buhi pa. Siya nagpadayon pa. Siya naghari pa, samtang ang korapsyon, wala pa mahuman.
Aimee Rose Larida is a graduate of Bachelor of Arts in Literature and currently studying Master of Arts in Literature at the University of Southeastern Philippines.