Magtutudlong Pilipino
Nabantog ang Pilipinas nga maoy ikatulo sa kinadak-ang katilingban nga misultig Iningles sa tibuok kalibutan. Subay niiini, ang Filipino ug Ingles maoy opisyal nga lengguwahe sa nasod. Niadtong 2003, ang Pilipinas adunay taas nga literacy rates nga 87% ug maayong abilidad sa pagpamaba sa Inenglis. Tungod niini, gidapit ang mga Pilipino nga magtutudlo sa mga nasod nga dili makasulti og Inenglis sama sa Japan, South Korea, China, Qatar, United Arab Emirates, ug Saudi Arabia. Ug sa Southeast Asia mao ang Myanmar, Laos, Cambodia, Vietnam, ug Thailand. Dili pod malalis nga mihangop usab sa maong abilidad ang mga silingang nasod nga makasulti og Inenglis sama sa Singapore, Malaysia, Indonesia, Brunei, ug Timor-Leste. Gidapit usab ang mga Pinoy nga magtutudlo sa nahisgotang mga nasod aron sa pagpaambit sa ilang kahibalo sa matematika, siyensiya, ug espesyal nga edukasyon.
Kadaghanan sa mga magtutudlo nga Pilipino dinhi sa Thailand anaa magtudlo sa Anuban (Pre-School), Prathom(Elementary), ug Mathayom(High School). Diyotay ra ang nagtudlo sa unibersidad tungod kay gikinahanglang adunay Master’s degree or Ph.D (Doctor of Philosophy). Dinhi sa Thailand, adunay gamayng kalainan ang ensaktong unang adlaw sa klase. Kini magdepende sa tulonghaan ug rehiyon. Kasagaran sa pampublikong tulonghaan, ang academic year magsugod tunga-tunga sa bulan sa Mayo nga dili malayo sa petsa 15 o 16. Samtang sa pribadong tulonghaan, magsugod usab sa samang panahon, kon dili mas sayo o kaha sa mosunod nga mga petsa, segun sa gisunod nga academic calendar.
Pattaya City
Sa dihang personal nakong nakahinabi ang tag-iya sa Maryvit School Pattaya, iyaha kong gipangutana kon mosugot ba ko nga motudlo og Prathom sanglit wala pay bakante ang Mathayom. Gitubag nako siya nga pang-Secondary ang akuang lisensiya. Apan abre ug andam ko nga modawat sa maong kaakohan tungod kay panarbaho man akong tumong ug katuyoan sa pag-anhi ug dili ang paglulinghayaw. Gidawat nako ang maong tahas sa walay daghang pagpangutana ug pagkusmod.
Usa pod ko ka tuig gatudlo sa Prathom 5 ug 6, diin English Conversation ang akong giatubang matag adlaw. Gitumbok niini ang pag-umol ug sa Speaking, Listening, Reading, ug Writing skills sa mga bata. Dili tiaw ang maong kasinatian sanglit kon usa pa ako ka bakero, dul-an sa 400 ka mga karnero nga akong pagabantayan. Ang matag grado nga akong gitudloan adunay taglima ka mga seksiyon diin may mga tinun-an nga mokabat sa 37 ngadto na sa 40 ang matag classroom. Apan ang nakahugyaw kay sa maong tulonghaan, gisagol ang nakriian o regular students ug nakriian piseet kun special students o special education students. Kon wala ko masayop, ang matag seksiyon adunay usa ngadto sa lima ka nakriian piseet. Bisan tuod adunay gisangon nga duha ka Thai khru o magtutudlo (usa sa matag grado), apan oras na gani sa akong pagtudlo, magsolo ko sa akong pasundayag sulod sa 50 minutos. Dili pod sa tanang higayon nga puwede nakong disturbuhon ang akong pares kay sama nako, aduna pod ni siyay laing klase nga gitudloan. Maayo nalang kon matunong ka sa oras sa imong pagtudlo ug anaa ka mismo sa classroom diin atua pod ang imong pares. Gahimo ba kaha kini og lesson plan para sa sunod semana, gacheck sa assignment sa mga bata, o kaha gacompute og grado. Makasiguro gyod ka nga naay moabiba nimo sa pagpamadlong ilabi na og motukar ang mga labad o mosugod na og salida ang mga espesyal. Miabot gyod ang panahon nga hapit nakong mohural. Tiaw mo ba ng kada adlaw magsige kog check, stamp pad sa petsa, walay kahumanan nga pagpirma sa gaakal ug gapatung-patong nga mga notebook ug libro. Lupigan pa lagi ang pinakasikat nga artista sa kadaghang pirmahunon! “Makapahulay ra gyod ta ani kon mangihi,” pasiaw pas akong mga kauban.
Chiang Mai
Maayo ang akong pagbiya sa unang eskuylahan nga giisip nakong training ground sa akong pagpangama dinhi isip usa ka magtutudlo. Igo nahuman ang unang semestri sa tuig, nagplano nako inig Mayo 2013, moadto ko sa Chiang Mai aron mopaenrol sa Chiang Mai University’s Teaching English as a Foreign Language Certificate Program (CMUTEFL). Mao lang kini ang upat ka semana nga university accredited TEFL certification program sa Chiang Mai. Ang maong kurso maghatag og university standard nga pagtulon-an alang sa mga buot makat-on kun unsaon pagtudlo og Ingles ngadto sa mga dili lumad nga mamumulong sa pinulongan kon Non-Native English Speaker (NNES). Duyog niini, ituslob sa mga tinun-an ang ilang kaugalingon sa kultura ug mga kostumbre sa Thailand, diin maghatag og holistiko ug dili kabayran nga kasinatian. Ug ang nakanindot, walay expiration ang maong certificate ug mahimo mo kining magamit sa imong pagpangaplay bisan asang suoka sa kalibotan.
Bisan tuod og mahal ang programa nga nagkantidad og 42,000 baht (66,000 pesos karon), ako kining giutong. Alang kanako, usa kini ka maanindot nga investment. Ang among batch ang pinakadaghan sukad sa iyang pagkahimugo. Miabot mi og 13 ka mga tinun-an gikan sa lain-laing nasod sama sa US, Canada, Australia, Germany, Russia, Italy, Poland, Iran, ug Philippines. Didto pod nako nasayran nga ako ang pinakaunang Pilipino nga mikuha sa maong programa. Pareho ming tanan nga gahinamhinam sa among panaghimamat. Sa among 13, ako ra ang adunay teaching experience dinhi sa Thailand. Sanglit lahi man sa kanhi propesyon o estado nila. Adunay economist, banker, law student, retired US army, linguist, university student, ug businessman. Nila pa, buot nilang mosulay og bag-ong kasinatian. Buot nilang mosinati sa pagtudlo dinhi sa Thailand maong nikuha sila sa maong programa. Ug labaw sa tanan, aron dako ang ilang tsansa nga madawat sa tulonghaan nga ilang applyan, sanglit ang Chiang Mai University nabantog nga usa sa pinakamaayo nga unibersidad sa Thailand (numero uno kini sa maong rehiyon). Sa akong bahin, lahi pod ang tumong ug katuyoan. Ang pagkuha sa maong sertipiko dako kaayo og ikatabang sa akong pagpangaplay og bag-ong trabaho. Makatabang pod ni pagpalig-on sa akong CV, ilabi na kay wala man ko makahuman sa akong master’s degree.
Ang Chiang Mai, nailhan nga “The Rose of the North,” usa ka sentro sa kultura sa amihanang Thailand nga nagpadayon sa kabilin sa Lanna Kingdom. Kining matahom nga siyudad nga nahimutang sa daw langitnong kabukiran sa Amihanang Thailand. Mahimo gayod nga isabwag ang imong kaugalingon sa iyang mahimayaong kultural nga kabilin, samtang magatuki ka sa mga karaang templo, magasaksi sa mabulukon nga mga kasaulogan (sama sa Songkran ug Yi Peng Lantern Festival), ug motagamtam sa tinuod ug lamiang Northern Thai foods (khao soi ug sai ua). Imo usab nga madukiduki ang komplikadong abilidad sa lokal nga mga artesano ug ihumol ang imong kaugalingon sa sadya nilang mga merkado. Mahikaplagan mo ang usab sa maong lugar ang kalinaw nga nag-alirong sa nga natural niyang katahom, gikan sa madagayaong kagubatan ngadto na sa gawasnong pagdagayday sa limpyong tubig sa iyang mga busay. Ug labaw sa tanan, way sama ang mainitong pag-abi-abi sa mga lumulupyo diin kanunay nimong masanag ang daw dugos sa katam-is nilang mga pahiyom—hamiling handumanan ug kultural nga hiyas nga imong pagabalunon.
Bisperas sa dili pa ang among graduation, giduol ko sa usa sa mga Thai staff kay buot makighinabi ang namuno sa maong programa.Didto sa opisina sa direktor, akong nasayran nga sa among 13, bugtong ako lamang ang gitanyagan nga mahimong usa sa unom ka magtutudlo alang sa ilang pilot project tali sa Chiang Mai University Language Institute (CMULI) ug Lamphun Government. Ang Phase 1 sa maong programa, magpunting sa mga napiling prathom ug mathayom sa probinsya diin ang napiling mga magtutudlo adunay tagsa-tagsa ka mga lugar ug tulonghaan nga maoy pagatudloan. Upat sa akong mga kaubanan kay Amerikano, ug ang laing usa kay Swiss. Kani sila, mga alumni sa nagkalain-laing tuig sa CMUTEFL program. Nagpasalamat ko sa direktor sa maong nindot nga oportunidad ug sa pagsalig nga gihatag. Sa akong pagbiya sa iyang lawak, nakahilak ko sa tumang kalipay tungod kay imbes mangita pa ko og bag-ong trabaho, ania namay gihanyag. Tinuod gyod nga kon atong isalig ang tanan sa Ginoo ug padayon kitang maghimaya sa Iyang kadayganan ug magbuhat sa matarong, dili gyod ta Niya pagabiyaan. Duha pod ko katuig sa maong proyekto ug dinhi pod nako unang natilawan ang mga benepisyo nga alang lamang sa mga Native English Speakers (NES), sanglit kitang mga Pilipino, giisip man nga (NNES) dinhi sa Thailand (kon giila kita nga NES, magdepende kana sa employer).
Bangkok
Gikan sa kadagatan, mitungas sa kabukiran, ug molugsong aron pagduyog og kayab sa “Siyudad sa mga Anghel.” Nalingaw na kaayo ko sa akong kinabuhi didto sa Chiang Mai. Gani, adunay mga kaubanang prinsipal ug magtutudlo nga giisip nakong miyembro sa ilang pamilya. Ilaha kong kuyogon permi sa ilang mga bakasyon ug naabot na ako sa nagkadaiyang maanindot nga tourist spots sa Northern Thailand nga kaniadto gihandom ko lamang sa mga video ug hulagway nga akong nakita. Apan matod pa, “Walay permanente gawas sa kausaban.” Gipahibaw mi sa sekretarya sa maong proyekto nga ang Phase 5 sa project, dili na modawat og mga Pilipino. Adunay silay gikuha nga tulo ka mga Pilipino nga nahiapil sa Phases 2 ug 3 sa proyekto. Nahibulong ko og nganong dili naman mi puwede mopadayon. Ilabi na kay apil man ko sa launching sa maong proyekto. Apan wala ko na kini gikuwestiyon ug gidawat ko ni sa way daghang kuskos balungos. Ako dayong gisultihan ang akong mga kaubanang Thai sa maong balita. Ug sama nako, nahingangha usab sila tungod kay wala man silay nadawat nga memorandum. Ug usa pa, kanunayng nindot ang gihatag nilang ebalwasyon sa akoa. Ilaha kong gisultian nga dili mabalaka kay aduna silay mga suod nga higala nga tag-iya ug pribadong tulonghaan nga mahimo nakong balhinan. Gani, adunay laing community college nga andam modawat nako kon pinal na ang akong hukom. Gipaabot ko kanila ang akong bug-os nga pasalamat tungod kay anaa man diay koy kadangpan wala ko damha nga panghitabo. Akoa silang gisultian nga mosulay usa ko og pangaplay sa lain. Ug kon wala koy suwerte, akoa dayon silang pahibal-on.
Nisulay ko og pangapply sa Royal Thai Navy. Dili gyod ko makalimot nga niadtong Agosto 2012, nitawag ko sa ilang opisina, nakigsayod og modawat ba silag NNES. Gibalibaran ko sa nakatubag. Didto nako nasayran ang iyang pangalan ug ranggo: babaye ug usa ka kapitan.
Nobyembre 12, 2015, nakita nako og usab ang ilang panawagan sa ajarn.com. Inay manawag, nisubmit dayon kos akong application letter ug CV. Bisan tuod og nasayod nako nga wala koy tsansa nga madawat, misuway gihapon ko sa pagpangapply. Gitataw gyod nila ang Job Requirements: At least a bachelor’s degree (TESOL or related field/EFL experience preferred); Native English speakers (American, British, Australian, Canadian ONLY); TEFL/TESOL certificate required. Gahupot gyod ko aning pagtuo nga walay kumo sa pagsulay. Sa wala pa nako gi-click ang send button, nibungat ko og usa ka kinasingkasing nga pag-ampo. Ug human nako malitok ang ‘Amen,’ gipanag-iya na sa hangin ang akong aplikasyon.
Wala pa mahuman ang adlaw, nakadawat dayon ko og tawag. Ug human niya gipaila-ila ang kaugalingon, nikilab pagbalik ang eksena nga nahitabo, tulo na ka tuig ang milabay. Susamang mga aktor ang nagdala, managlahi ang lokasyon, ug ang script sa maong salida. Ug niining tungora, positibo ang balita nga akong nadawat sa mismong kapitan. Gipahinumdoman pa ko niya sa pagcheck sa akong email aron dili ko malimot sa schedule sa umaabot nga interview ug on-the-spot teaching demonstration.
Ang Royal Thai Navy Language Center (RTNLC), usa ka yunit sa edukasyon sa Royal Thai Navy ug ubos sa pagdumala sa Royal Thai Navy Education Department. Responsibilidad niini ang pag-andam sa mga opisyal sa RTN nga moadto sa laing nasod aron mokuha ug mas taas nga degree, mag-OJT, magtrabaho isip naval attachés, ug uban pa. Samtang ang deskripsyon sa trabaho: Minimum nga 12-month interim contract, nga kinahanglang moreport sa opisina lima ka buntag ug tulo ka hapon matag semana. Ang pinakaimportanteng responsibilidad mao ang pagtudlo sa Ingles (dili molapas sa 18 ka oras matag semana) ngadto sa mga navy personnel sa lain-laing mga lebel sa mga English Programs sama sa Pre-TOEFL Course, Pre-University, ug uban pa. Pagtambag sa mga tinun-an ug pagtabang sa pipila ka mga materyales sa kursong ilang pagakuhaon. Ang gidak-on sa klase anaa sa upat hangtod baynte ka mga estudyante. Dugang nga mga katungdanan naglakip sa pagtrabaho isip usa ka language advisor ug pag-interbyu sa mga navy personnel alang sa partikular nga tahas.
Si Nanay Fe ang una nakong gisultihan sa dihang opisyal nakong gidawat sa Royal Thai Navy isip English Instructor. Dakong garbo ug puno sa kalipay nakong giistorya kaniya sa dihang nanawag ko. Ug dili gyod ko malimot sa iyang reaksiyon, “Salamat sa Ginoo! Unya, kahibaw kaha ka motudlo? Dili na ra ba na mga bata imong tudloan. Kanunay gyod kang magtuon ug mangandam!” Kaluoy sa Ginoo, gamaya kining dughan ug mapasalamaton sa kahangtoran tungod kay gisaulog nako karon ang ikawalo nga katuigan dinhi sa RTNLC. Daghang mga tinun-an ang nakahuman sa ilang master’s ug Ph.D– ug garbo nakong mahimong kabahin sa pagkab-ot sa ilang mga damgo. Apan dili kini mahitabo kon wala ko nagmaisog sa pagsulay sa pagpanuktok ug giablihan ang ganghaan sa RTNLC. Mainiton ug abre ko nilang gipadayon ug gidawat isip pinakaunang Pilipino nga gibuligan sa maong oportunidad.
Pangandam
1. Sa mga nangandoy nga magtudlo dinhi, angayang ikonsiderar kining dose ka mahinungdanong mga pagtulon-an ug mga lakang:
2. Pagsabot sa Sistema sa Edukasyon sa Thai: Ipamilyar ang imong kaugalingon sa Sistema sa edukasyon sa Thai, lakip ang mga balangkas sa kurikulum, mga pamaagi sa pagtudlo, ug mga gilaoman sa kultura.
3. Mga Kwalipikasyon ug mga Kinahanglanon: Pag-research ug pagsiguro nga nakab-ot nimo ang piho nga mga kwalipikasyon ug mga kinahanglanon nga gitakda sa mga awtoridad sa Thai o mga institusyon alang sa mga langyaw nga magtutudlo, nga mahimong maglakip sa mga degree, sertipikasyon sa pagtudlo, ug kahanas sa pinulongan.
4. TESOL o TEFL Certification: Pagkuha og Teaching English to Speakers of Other Languages (TESOL) o Teaching English as a Foreign Language (TEFL) nga sertipikasyon kon magtudlo og Ingles tungod kay kini sagad gikinahanglan alang sa mga posisyon sa pagtudlo sa Thailand.
5. Pagkasensitibo sa Kultura ug Pagkamapasibo (Cultural Sensitivity and Adaptability): Ang kulturang Thai naghatag og igong bili sa pagtahod, pagpaubos, ug panag-uyon. Pag-andam sa pagpahiangay sa mga kalainan sa kultura ug mga pamatasan sa parehong propesyonal ug mga sosyal nga mga kahimtang.
6. Mga Konsiderasyon sa Legal ug Visa: Sabta ang mga regulasyon sa visa ug legal nga mga kinahanglanon alang sa mga langyaw nga magtutudlo sa Thailand. Siguroha nga ang imong visa status nahiuyon sa imong trabaho ug residence status.
7. Networking ug Pagpangita sa Trabaho: Paghimo og mga koneksiyon sa mga institusyong pang-edukasyon, salmot og mga job fairs, o dangop sa mga masaligan ug legal nga mga recruitment nga ahensiya nga nag-espesyalisar sa internasyonal nga mga pagtudlo sa Thailand.
8. Padayon nga Pagkat-on ug Propesyonal nga Pag-uswag: Komiter diha sa pagpadayon sa propesyonal nga kalamboan, pagpadayon sa mga urog sa edukasyon, ug pagpauswag sa imong kahanas sa pagtudlo aron mapalambo pa ang imong pagkaepektibo isip usa ka magtutudlo.
9. Pagsabot sa Pinulongang Thai: Dili man hinuon kini istriktong gimando, apan bisag gamay nga kasayoran sa pasa Thai (Thai language), makapadali sa komunikasyon sa mga estudyante, ginikanan, ug mga kaubanan sa trabaho.
10. Kasigurohan sa Panglawas ug Benepisyo: Susiha ang mga opsiyon sa coverage sa health insurance ug mga benepisyo nga ihatag sa umaabot nga mga amo o magamit sa mga expatriates sa Thailand.
11. Balay ug Gasto sa Pagkinabuhi:Pag-research sa mga opsyon sa pabalay, gasto sa pagpuyo sa lain-laing mga rehiyon sa Thailand, ug pakigsabot sa mga benepisyo sa pabalay kon mahimo.
12. Integrasyon sa Kultura: Pangandam alang sa mga hagit sa pag-integrar sa kultura ug pagpangita ug mga paagi aron isubsob ang imong kaugalingon sa kultura sa Thai aron mapalambo ang positibo nga relasyon ug pagsabot.
13. Propesyonal nga Etika ug Gawi: Sabta ang propesyonal nga mga sumbanan ug pamatasan nga gilaoman sa mga institusyong pang-edukasyon sa Thai, lakip ang mga lagda sa pamatasan ug mga responsibilidad sa magtutudlo.
“Hangtod kinahanglanon pa ang akong serbisyo sa Royal Thai Navy, magpabilin ko.” Makahuloganon ug kinasingkasing nakong tubag sa pangutana sa kauban nakong Thai ajarn (instructor o professor). Gipakapinan ko dayon kini sa paglitok og “Chan Raak Khun Pratet Thai,” o I love you, Thailand!, dinuyogan sa pamoso ug akong napuy-an nga Thai smile ug wai*. (wai: Ang “Thai wai” usa ka tradisyonal nga Thai nga lihok sa pagtimbaya, pagtahod, ug pag-ila. Naglakip kini sa pagbutang sa mga palad sa usa ka posisyon nga sama sa pag-ampo, kasagaran sa lebel sa dughan o mas taas, samtang gamay nga giduko ang ulo).
Si Gerwin Vic Evarretta Bhuyo usa ka magtutudlo nga OFW sa Bangkok, Thailand. Kinaham niya ang pagkuha og mga hulagway, pagsulat og balak ug sugilanon. Kon walay kakulian, magyampungad ni siya sa mga ipahigayong book sale event.