Pag-abot sa siyudad sang Koronadal, ginbaligya anay sang mag-amay ang ila mga bitbit nga produkto para makabakal sang bugas, kape, kag kalamay pabalik sa ila puluy-an sa Sitio Kibul. Ginsulay sang mag-amay ang tagiti sang udto adlaw kag ang nagakinaran-karan nga mga traysikel kag salakyan sa siyudad. Kag nagdesisyon magsulod sa capitolyo. Daw indi pa gani sila pasudlon sang guwardiya bangod sa daw indi maayo ang ila panapton, pug-is ang shorts, daan ang t-shirt, kag upud ang tsinelas.
Namilit gid ang amay kon paano maestorya ang gobernador nahanungod sang ila lupa sa Ned. Wala siya gintugutan sang guwardiya nga makaestorya ang gobernador, bangod kinahanglan pa ini sang booking. Didto siya ginpalakat sa Assessor’s office sang probinsya, gindaho-daho ini sang mga empleyado didto, kag wala man lang nakahangop sang maayo nga proseso sa iya transaksiyon. Buot hambalanon, wala sing may nahuman ang mal-am.
“Nong, didto ka anay balik sa inyo barangay, pangayo ka sang certificate kag valid ID para ma-proseso ang imo transaction balik ka didto anay sa Lake Sebu,” siling sang isa ka empleyado nga gintulok pa ang mga kubos babaw-dalom bangod sang ila panapton.
Nag-gwa na lamang ang makalolooy nga mag-amay sa kapitolyo. Naglibug ang iya ulo, wala man gani ini birth certificate, valid ID pa ayhan? Wala man lang may nakuha nga impormasiyon nahanungod sa ila lupa. Nagngulo-ngulo ang mal-am kag naglumaw-lumaw ang mata sa iya nadantan. Wala lang gihapon nakahangop sang nagakalatabo ang iya subang, nalingaw lang ini gihapon sa mga nagasinumbali nga salakyan sa gwa sang kapitolyo sa Alunan Avenue. Bitbit ang duwa ka kilo nga bugas, diutay nga kalamay sa ila sako bag, nagdiretso na lamang ang mag-amay sa paradahan sang van.
“Dali na, to, mauli nalang kita. Sa sunod nalang naton ini padayonon,” pangagda ni Nato sa iya subang nga daw sa indi magbulag ang mata sa mga salakyan nga bag-o niya lang nakita.
Samtang nagabyahe ang mag-amay, gina-isip ni Nato ngaa kabudlay gid maestorya si governor. Nagbalik sa iya hunahuna nga sang-una sang nagapapili pa ini, nagsaka man gani ini sa Sitio Kibul kag nangape pa kaupod ang iban pa nga miyembro sang tribu.
Pero karon nga ara na sila sa posisyon daw sa indi na sila matandog sang mga katawhan nga kubos. Ginsabak na lamang ni Nato si Olaw upod ang duwa ka kilo nga bugas para indi na masakop sang pagpanukot sang pamilete.
Galain sa gihapon ang buot sang mal-am.
Kag sang pag-abot sini sa paradahan sang van, nakibot ini nga gindapit ini sang duwa ka lalaki nga nakaitom. Ginkarga sa kotse kag ginbulag ini sa iya subang nga si Olaw. Daw nadulaan sang animo ang mal-am, daw naglubog ang iya isip angay sang suba nga lutakon sa Ned. Ngaa gindakop siya kag ginposasan sang duwa ka lalaki? Ano ang rason? Madalom katama ang palaligban sa iya angay sang madalom nga buho sang minahan lapit sa ila puluy-an.
Mangin si Olaw daw nakibot sa natabo sa iya amay, wala na ini nakapauli kaupod niya. Gindala na lamang siya sang iya Ninong Francis sa ila puluy-an bibit ang duwa ka kilo nga bugas, kalamay, kag kape.
Wala niya nahangpan ang mga nagakalatabo. Ngaa daw may libtong sa ila lugar? Ngaa malubog ang suba? Diin na ang lasang sang mga kasapatan kag kakahoyan? Kag ngaa wala kauli ang ila amay?
Samtang gapungko ini kag nagapanampuay sa ila panalgan, naurungan ang iya mata sa nagakarab-karab nga kalayo kag nagaindakal nga tubi sa takuri. Bisan wala ini tinulugan, nadula ang iya katuyuhon. Ang iya kahapon nga masaku nga mata sa dalagku nga bulldozer – naglumaw-lumaw na.
Alvin Larida is a teacher at Libertad National High School in Surallah, South Cotabato. He studied Education, majored in Chemistry and Physics at Notre Dame of Marbel University in Koronadal City. He finished his master’s degree in Science Teaching at Mindanao State University in General Santos City. He was the third prize winner of Malip-ot nga Sugilanon in South Cotabato (2019) and honorable mention during the Balay Sulat Sox: Play Writing competition (2021). He was awarded as third prize winner in Children’s Literature in Peter’s Prize 2021. Recently, he got honorable mention at Bantugan sa Panulatan Kinaray-a on his play.