Ikatulong Ganti, Ika-6 Satur P. Apoyon Tigi sa Mubong Sugilanong Binisaya
Ug si Papa na sab ang wala mingtubag. Gitindog niya ang silhig tukog nga natumba sa punuan sa palmera. Gikuha sab niya ang silopin sa ice pop nga akong gihikot sa sanga sa punuan tong miaging adlaw, wala gilabay sa basurahan. Maimpasan na jod kong tuod ani.
“Naa pa tingali gibuhat nga di maayo imong amigo, nak. Maong nabunalan siya.”
“Dili man to magbinuang si Axel sa ilaha, Pa. Pag naa ra man mi sa klasrum kay kauban mi niya. Nganong gibunalan man gihapon siya?”
“Basi tingali og gusto lang gyod sa iyahang Papa og sa iyahang pamilya nga magtarong siya sa iyahang pagtuon, nak.”
“Nagtarong man siya, Pa. Kami nila Lewis. Kadto man ganing pag laag namo mangayo og santol, balaka man gani siya nga nagdugay mi didtoa. Basi maunsa kuno mi didtoa.”
Gibutang ni Papa ang silopin sa basurahan ug mingluhod nako. Gikusi na sab niya akong ilong ug minghawid sa akong bukton.
“Naay mga ginikanan Charles nga dili ganahan nga ilang mga anak mu-akto nga mura og wala gatarong sa pag skwela. Kay inyuhang pagtuon, mao ra na among mapabilin sa inyuha pagdako. Dili usab tanan ginikanan sama ni Papa ug ni Mama nimo. Lahi-lahi gyud og ginikanan ang mga bata, Charles. Pati sad imong mga amigo nga sila Axel og Lewis.”
“Unya og nabun-og na si Axel, Pa? Pasagdan ra sab sa iyahang Mama? Unsaon niya pagbalik sa skwelahan ana?”
“Dili man maayo kulatahon og taman ang bata, Charles. Gitagaan ra tingali ug leksyon imong amigo. Ayaw na og kabalaka, muskwela ra lagi balik si Axel.”
“Pero og wala pa siya muskwela balik, Pa? Adtuon nato siya sa ilang balay, Pa. Kay basi og magtuo si Axel ba nga gibiyaan namo siya ni Lewis.”
“Wala man uroy ta katuod sa ilaha. Paabuta lang lagi si Axel. Kadiyot ra na siya ming-absent. Kon balaka na jod kaayo mo, pangutan-on na lang usa nato imong adviser kon asa na siya.”
“Sige Pa. Ing-ana na lang usa amo buhaton ni Lewis.”
“Taympa usa, bag-o ko makalimot. Diba ikapila na man ka ginabadlong sa imong Mama nga ilabay sa basurahan imong silopin sa ice pop og dili ihikot sa iyahang tanom? Maygani akoy nakasakop nimo, bataa ka. Tuod nga mabunalan jod ka pag imong Mama pa ang nakasakop nimo.”
“He he he, dili na mausab, Pa. Maayo gyod gani Pa ikaw nakahipos ato. Imbarguhon gyod ni Mama akoang basketbol.”
Ting panihapon namo, gi-istorya na sab ni Mama ang isa ka flower shop sa palengke nga gabaligya og daghang buwak. Mi-aksyon na sab og siga ang mata ni Papa kay sigurado nga paalsahon na sab siya ni Mama og pagkadagkong ka-ang hangtod magabi-an. Mikatawa rako niya. Kuyog na sab kuno sila ni Ante Susan para mamili. Sinabaw nga bangus amoang sud-an. Paborito namo ni Papa. Ginakuha kasagaran ni Papa ang tiyan nga bahin sa isda pero karon, natingala ko kay gihatag niya tanan tiyan sa akoa. Ana siya kaon daw ko og daghan para mubaskog pa ko pag magbasketbol. Mingisi ko kay Papa unya akong gihatag akong bahin nga dakong ice sa iyahang baso. Iya ra sab gi-imnan miskan akong na tong gi-ugom ug gibalik sa akoang baso.
PAGKADAKONG MAHAY NAKO NGA WALA KO MING-UKAB SA AKONG LIBRO KAGABII, maong wala na sab ko kapasar sa among quiz. One na lang unta ka puntos kulang ni Lewis makapasar na unta siya. Mingkatawa na lang mi sa among score. Mingkuhit mi kang Axel og gipangutana pila iyahang score. Wala sab siya kapasar maong nangatawa ming Lewis. Mingkatawa man sab si Axel pero nibalik na sab siya dayon og talikod sa amoa.
Dakong katingala usab namo kang Axel nga lahi na iyahang sud-an tong ting paniudto na. Puros na gulay og naa pay apple apil sa silopin. Wala mi mingtingog og nangaon na lang mi. Human namo og kaon, giagda nako sila og duwa og takyan pero ming-dili si Axel. Nga mas nakatingala sa amoa og samot ni Lewis.
“Ngano man dili ka muapil namo, xel?” pangutana ni Lewis human niya og plastar sa iyahang sapatos sa tuo nga tiil.
“Ana si Papa muditso ko kang Ma’am human nako og paniudto para tudluan pa ko niya sa atong mga lesson, kay para maapil na daw ko sa honor.”
“Unya bag-o ra man tang pangaon. Duwa sa ta, xel.” Gipugos pa nako siya.
“Ayaw lang usa karon. Adtuon na nako si Ma’am. Tubsa na lang usa ko, Charles. Ikaw bitaw pinakagahi og tiil nato.”
“Axel, ayaw na lang usa na tumana uy. Duwa sa ta kadiyot. Maka-grade 5 lagi ta ninyo.”
“Wala man koy pasar-pasar, Charles. Og makakita pa gani si Papa og 80 sa akoang card sunod meeting? Ibalhin ko niya og skwelahan.”
Gihipos na ni Axel iyahang balonan human miadto sa klasrum. Didto na sab diay naniudto si Ma’am mura ba og gapaabot gyod kang Axel. Og sa pagpasamot sa among kasapot, miapil pod diay si Marcia kang Ma’am. Sabay silang tudluan ni Axel. Lagota lagi. Lagot gyod og nawong si Marcia. Pero mas lagot ang Papa ni Axel.
“Charles, mag-unsa man ta ani? Mingaw man nga kita ra duha duwa.”
“Mingaw gani. Adto na lang usa ta ila Nay Rosal. Mangayo tag santol usab.”
“Unya si Axel? Dili nato kuyugon? Siya baya tigsalo sa imong kinuhit, Charles.”
“Atoa na lang usab kuhaan og santol si Axel. Para ingnon nga kuyog nato siya.”
Gibalik namo among mga balonan sa bag sulod sa klasrum. Ang electric fan ra gyod ang madungog sa sulod. Si Marcia hilom nga nagasuwat sa iyahang bag-ong pad nga papel. Taod-taod pa, pag sarado balik namo ni Lewis sa pultahan, nakadungog mi og ginagmay nga hilak. Didto nakit-an namo si Axel nga nagatulo iyahang luha sa iyahang papel, samtang nga ginapahilom siya ni Ma’am ug ginatudlo kon unsaon pag- dibayd nga dili na magbaglis-baglis.
Ma. Christine Cadungog is currently pursuing her fourth year of tertiary education with the degree Bachelor of Secondary Education Major in English at Davao del Norte State College, Panabo City. Aside from studying Professional Education courses, she is also enthused by language and literature.