IGÒ pa lang pagsulod sa iyang amiga sa ganghaan sa ilang koral, nagtahap na dayon siya nga duna gyod kini problema nga dakô. Sa kadugay na sa ilang panaghigala sukad kaniadtong mga batà pa lang sila, halos mabasa na niya ang hunàhunà aning iyang amiga. Pagkakaron, iyang himatikdan nga morag huyhoy ang abaga niini nga naglakaw ug ingon sa nagsige rag dukô. Bug-at sab ang mga tikang niini, halos pinasagadsad ang mga tiil.
Nangabre dayon siya sa pultahan sa ilang sala bisan walâ pa kapangayog katahoran ang iyang bag-ong abot nga bisita, kinsa midayon ra sab nga walay tingog-tingog. Nilahos kini sa gamayng sala ug pinabundak nga milingkod sa sopa nga kutson dungan sa pagbuhì og taas nga panghupaw.
Giukay sa iyang bisita ang dalang bag nga gibutang sa tapad niini dinhà sa sopa. Ug gikan sa sulod sa bag gihulbot niini ang usa ka panyò. Gitangtang niini ang sul-ob nga shades ug gipahiran sa panyò ang nanglugmaw nga luhà sa mga mata.
Milingkod siya tapad sa iyang amiga ug gitutokan ang dagway niini. Nangutana siya, “Naunsa man intawon ka, bespren? Unsay imong gihilakan nga nanghubag man gyod nang imong mga mata?”
“Ang akong bana man god, bespren,” mitubag kini dala hingos.
“Ha? Unsa diay nahitabô sa imong bana?”
“Wa man siya naunsa pero naa koy nadunggan nga estorya,” nitibì ang iyang amiga ug ingon sa hapit na mobakhò.
“Unsa god nang estoryaha nga gihilakan man gyod nimo?”
Nidayón na gyod og bakhò ang iyang amiga kinsa miakbò sa iyang abaga ug migakos kaniya, “Naa kuno siyay babaye, bespren!”
“Unsa? Si Pabling nimo namabaye? Pagsyur, bespren, uy!” nakalitan siya sa gisulti sa iyang amiga.
“Lagi, bespren, mao nay gibalitâ sa akoa sa usa nakò ka kaila nga dunay higala nga nakakitâ gyod kuno kang Pabling nga naay kuyog babaye ug nisulod og motel.”
“Aw, maynalang nuon nang namabaye siya uy,” gipaagi niyag komedya ang tubag aron magaan-gaanan sa gibati niining kahigwaos ang iyang amiga. “Haylasbi og nanglakí nâ siya o namayot ba hinuon?”
“Ayg ing ana, Jo, ba,” dinhay gamay kaayong tipik sa pahiyom nga misul-ip sa nanghubag nga mga mata sa iyang amiga. “Tininuod bayâ ning akoa.”
“Bitaw, Beng, klaro man nga tininuod nang imo. Pero dyok-dyok lang god ko para dili sab ka masobrahag padala anang imong gibatì.”
“Salamat sa imong effort, Jo. Mao gyod nâ nga bespren tika ba,” medyo nikutat na ang bul-og sa kahigwaos sa iyang amiga.
“Kinsa man gyod diay kunoy nakakitâ sa imong bana nga nagkuyog og babaye pasulod sa motel?”
“Wâ ko kaila. Basta kaila sa akong usa ka amiga nga maoy nag-estorya nakò.”
“Segurado gyod kahâ nga si Pabling tong nakit-an sa kaila sa imong amiga? Giunsa man niya pagkaseguro nga si Pabling gyod to? Close gyod diay sila adto ni Pabling? Ug kanus-a man pod kuno niya nakit-an? Adlaw ba to, kilom-kilom o gabii na?”
“Ambot pod, Jo,” gilubag-lubag ni Beng ang gigunitan niini nga panyò.
“Na! Basin bayag nagpatakà ra to siyag estorya. O tingalig nadugangan o natuis na ang estorya pagsugid ani sa imong amiga. Ingon bayâ sa mga tiguwang nga ang sud-an kon ipadala lagmit kuhaan, pero kanang estorya na ganì maoy ihatod segurado gyod nga dugangan.”
Walâ motingog si Beng. Igò ra kining nitutok sa kaugalingong mga palad nga gibukhad dinhà ibabaw sa iya ra pod nga paa nga gihapinan sa hinikyad nga panyò nga umóg sa luhà.
Mipadayon si Jo, “Ayaw god dayon og tuo-tuo anang mga hatod-hatod nga estorya, bespren, uy. Walâ pa ganì nimo masegurado kon tinuod ba ang estorya, grabe na dayon nimong emote. Uroy simbako og ma-heart attack ka unyà dilì diay tinuod ang estorya bi? Matigok ka lang sa way hinungdan anang kalakiha.”
“Delikado man sab og ma-heart attack ko kon akò rang iluom ang akong kahigwaos.”
“Aw, hinuon pod. Pero ayaw lang god palabig emote dayon uy. Make sure usâ nga true ang balitâ nga imong nadungog. Pangitag proof! Ayaw og dalî-dalî!”
Giagda niya si Beng ngadto sa kosina aron mangaon sa iyang linutò nga binignit. Kahibalo siya nga pagkaon ang usa sa labing epektibong pangpakalma sa iyang amiga, ug tayming pa gyod nga naa siyay binignit nga paborito niini nga wala pa nahatod ngadto sa iyang mga suking tindahan.
2
SA kadugayan nilang panagkabildo, nahuwasan ra ang iyang higala sa grabe niining kahigwaos. Ang iyang alam-alam ug tambag inubanan sa lamiang binignit miepekto ra gyod sa pagpakalma kang Beng. Dilì na kini sama ka-hysterical sa pag-abot niini kaganina.
Apan bisan og kalma na, walâ gyod mawalà sa hingpit ang kahigwaos niini sa hungihong nga nadungog kalabot sa bana nga si Pabling.
“Dilì gyod mahimuyô ang akong kalag, bespren, hangtod nga masutà nakò kon tinuod ba o dilì kining estoryaha bahin kang Pabling,” klaro nga nag-umido gihapon sa kahiladman ang gitapinan nga kahigwaos ni Beng.
“Nan, unsa may gusto nimong buhaton? Mag-hire ka og detektib nga maniid sa imong bana?” suknà ni Jo.
“Ay, grabe sab ka uy. Kibawo man ka nga dilì ko ka-afford anà ba,” mibudlot ang simod ni Beng.
“Aw, hehe,” mitingsi si Jo. “Unsa man gyod diay imong plano bi?”
“Panup-an untà nakò siya sa iyang gitrabahoan ug hasta sa iyang gikaserahan nga balay didto sa Dabaw.”
“Kinahanglan ba gyod nimo nang buhaton, bespren Beng? Nagduda gyod diay ka nga naay kulukadidang ang imong bana? Kabuotan ra anang imong Pabling â. Wala god nay bisyo, dilì manigarilyo, dilì moinom, dilì pod manugal. Dilì sab siya himarkada. Morag walâ sa iyang personalidad ang pagkadukirok sa babaye ug pagpangabit. Basta kon akoy pasultihon, kanang imong Pabling loyal and faithful gyod nang klase sa bana. Suwerte gyod kaayo ka nga siyay imong nabana.”
“Aw,” morag nahutdag ikasulti si Beng, ingon sa giabot og pagduha-duha sa iyang desisyon.
“Pila na god mo ka tuig ni Pabling, unom na, di ba? Sa maong gidugayon, nakamatikod ka ba sukad og dilì maayo sa lihok sa imong bana? Karon ka pa nuon nga morag kulang og pagsalig kaniya?”
“Dilì man sa ingon anà, Jo. Ang akò lang mao nga mas maayo man gyod nang makapaneguro. Kon walâ gyod siyay kulukadidang, aw, maayo man nang mapamatud-an nakò aron nga mahimutang sab ang akong kalag. Lisod man god pod nga matag karon ug unyà atakehon kos kahigwaos kay maghunâhunâ nga basig gamata lang kog morning, di ba?”
“Unyà, panup-an gyod nimo siya? Dilì ba diay mahimo nga imo na lang siyang direktahon sa pagpangutana aron klarohon unsa katinuod ang imong nadunggan nga estorya?”
“Na, morag dili man ko kaakog buhat ana, bespren. Kay basin og mosangpot hinuon sa away namò, labi na kon nasayop ko sa akong pagtuo. Makaingon unya si Pabling nga nakamenos ko sa iyang kamatinud-anon, nga kulang diay kog salig niya. Gawas pa, bisag tinuod pananglit ang estorya, buang ba sab si Pabling nga moangkon no? Segurado gyod nga molimod siya, di ba? Kay naa ba goy kriminal nga moangkon sa iyang gibuhat nga krimen?”
“Bitaw pod nuon,” dinhay nagpahiping pag-ukon-ukon sa pag-uyon ni Jo. Daklit nga misantop sa iyang hunàhunà nga ingon gyod nianà ang iyang amiga nga kon naa ganì kini madesisyonang himoon, bisan unsaon pag likwad-likwad og katarongan dilì na gyod matuis ang maong desisyon ug himoon gyod niini ang buot himoon.
“Mao nang gusto nakong panup-an akong bana. Pero ubani ko, bespren, ba.”
Naghinuktok kadiyot si Jo. “Aw, ikaw na god nâ, bespren. Syur, kuyogan tika sa pagpanuop kang Pabling.”
“Sus, salamat gyod kaayo nimo, bespren,” ninghalog kaniya ang higala. Gihalog usab niya kinig balos samtang sekretong gipasulirap niya ang iyang mga mata.
3
GIPABANTAYAN ni Beng ang sayes anyos nga anak sa iyang ig-agaw. Mao nga nakahimo sila paggugol og tulo ka adlaw sa pagpanuop kang Pabling didto sa Davao. Naanugnan siya sa maong tulo ka adlaw nga wala siya kapanglutò ug kadeliber og binignit ug uban pang pangtimô-timô nga maoy iyang negosyo. Pero unsaon nga nakapasalig man siya sa iyang bespren Beng nga kuyogan kini sa pagpaniid kon tinuod ba nga naay kulukadidang ang bana niini nga si Pabling. Sa iyang hunàhunà, gusto niyang sultihan ang iyang amiga, “Gausik-usik ra tag panahon ug kahagò ani ba. Wala lagi tay masakpan nga kabit sa imong bana.” Hinuon wala gyod niya kini ikabungat, ug gipauyon-uyonan na lang si Beng aron matabangan kini nga mapapas ang pagduda sa bana ug mahuwasan ang nagumidong kahigwaos.
Anang primerong adlaw sa ilang pagdinetektib, udto na sila nakaabot sa Davao sakay sa bus. Human maniudto sulod sa usa ka mall, nilahos sila sa balay sa iyang ig-agaw sa may Agdao.
Nihangyò sila sa iyang ig-agaw nga didto sila mangatulog sa balay niini sulod sa mosunod nga duha o tulo ka adlaw. Namarayeg pod siya nga hulamon ang motor sa iyang ig-agaw aron magamit nila isip serbis sa ilang misyon. Misugot man sab dayon ang iyang ig-agaw, ug ang gikondisyon lang niini mao nga ilang tubilan ang motor og full tank inig ulì na nila.
Hapit na tinggawas sa trabaho dihang nakaabot sila sa may gitrabahoan ni Pabling sa Panacan. Ningpuwesto sila sa usa ka painitan daplin sa haywey nga distansiya gamay gikan sa ganghaan sa kompaniyang gitrabahoan ni Pabling. Pagka taudtaod, naingon og mga lomigas nga napuhag nga nanggawas sa may ganghaan ang mga trabahante nga nahuman na sa ilang trabaho nianang adlawa. Puwerte nilang suhid og tan-aw sa nanggawas nga trabahante, gipangitâ si Pabling.
Morag hapit na mahurot og panggawas ang mga trabahante pero walâ gihapon nila masigpati si Pabling. “Hala, bespren, basig nalipat ta ug walâ lang natò mabantayi nga nakagawas na diay si Pabling,” morag nabalaka si Beng. “Sige lang, bespren, atò lang gyong hulaton nga makagawas na ang tanan kay basig naulahi lang to siya,” sanong niya.
Tuod man, nakit-an ra nilang nigawas si Pabling kuyog sa gamayng panon sa mga trabahante nga naiwit pagpanggawas. “Bantayi, bespren, og asa siya padulong,” dalî-dalî niyang gipahimangnoan si Beng sa dayon niyang adto sa nahimutangan sa ilang motor sa luyo sa painitan.
Giganoy niya ang motor balik ngadto sa nahimutangan ni Beng. Ginuntan niya ang tinanawan sa iyang amiga. Didto sa tabok sa haywey, nagtindog si Pabling tapad sa usa ka babaye nga morag kauban ra pod niyang trabahante sa kompaniya. Ingon sa bibo kaayo silang nag-estoryahanay ug nagkinataw-anay. Walâ gyod mobulag kanila ang tinan-awan ni Beng, kansang mga mata nihiyong samtang hinay nga nagkanayon, “Bespren, mao na kahâ nâ ang babaye ni Pabling?” Walâ siya mosanong sa pangutana sa iyang amiga ug igò rang naniid.
Human sa pipila ka gutlò, mitabok sa haywey ang babayeng kaestorya ni Pabling ug nipara og dyip nga padulong og Sasa. Si Pabling nagpabilin sa tabok sa haywey ug nangità og iyang masakyan nga moagi sa Buhangin. “Dalî, bespren, angkas na kay atong sundan kon asa padulong si Pabling nimo,” agda niya mentras nanghupaw nga gipaandar ang motor.
Nagpadistansiya silag diyotay gikan sa ilang gisundang dyip aron dilì sila himatikdan ni Pabling; hinuon, naghelmet man sila ni Beng pareho busa lisod gihapon silang hiilhan kon pananglit makasiplat si Pabling sa ilang motor. Usahay, maobertekan nila ang dyip kanang mohunong kini aron magdiskarga o kahâ mopik-ap og pasahero. Mao nga mamidpid pod sila sa haywey ug mopahinay og dagan sa ilang motor (o ganì mohunong gyod kadiyot) hangtod nga maapsan na sab sila sa dyip ug ila na pod kining sundan.
Dihang nilapas na sila sa eskina sa NHA nga walâ manaog sa dyip si Pabling, kalit nga gikumot ni Beng ang abaga ni Jo, “Asa man diay nâ siya padulong, bespren, nga dinhà ra man untà sa NHA ang iyang boarding house? Moadto na gyod tingali nâ siya sa iyang babaye, no?” Walâ mosanong si Jo sa amiga, gisentro niya ang pagtagad sa pagdrayb aron nga dilì masaghid o madusmò ang ilang motor sa nagguot nga mga sakyanan.
Pag-abot sa unahan, sa may atbang sa laray sa mga bulaloan sa dilì pa kaabot sa gym sa Buhangin, namidpid ug nihunong ang dyip nga gisakyan ni Pabling. Abtik pod nga nimenor si Jo, dayon nagpadaplin ug mihunong. Nanganaog sa dyip ang tulo ka pasahero: usa ka trayentahon kapin nga babaye nga dunay kaubang bata, ug si Pabling. Namatikdan ni Jo nga medyo nihugot kadalî ang paggunit ni Beng sa iyang abaga, pero walâ lang niya kini panumbalinga labi na kay walâ ra man poy timik ang iyang amiga.
Morag nakigpatintero sa naghaguros nga mga sakyanan nga mitabok si Pabling sa haywey. Pag-abot sa tabok, nilahos siya sa usa sa mga naglaray nga bulaloan.
“Dilî pod tingali dinhà sa bulaloan sila magtagbò ni Pabling sa iyang kabit, bespren,” gikomedyahan ni Jo ang iyang amiga. “Pagka wâ poy class, no?”
Walâ mokihol si Beng sa maong komedya. Nagpabilin ra kining walay timik nga naglantaw kang Pabling nga nangabre sa mga kaldero ug nakig-estorya sa tindera didto sa bulaloan sa atbang. Dayon nisulod kini sa bulaloan ug pagkataudtaod nigawas og balik nga naa nay bitbit nga bolsita. “Namalit ra diay tingali siyag bulalô, bespren,” medyo hagawhaw nga sulti ni Beng. Nitindog si Pabling sa kilid sa haywey, naglantaw sa nanglabay ug nagsingabot nga mga sakyanan. Gipara niini ang usa ka dyip nga padulong og Panacan pero punô na tingali mao nga walâ siya hunongi.
Gipadagan og balik ni Jo ang ilang gisakyang motor ug abtik nga nangità og kaliotan aron nga makatabok sa haywey. Tayming gyod nga nakalabang na sila dihang nakasakay pod og dyip si Pabling. Gisundan na sab nila ang gisakyan ni Pabling. Pag-abot sa eskina sa NHA, nanaog si Pabling ug paspas nga nibaklay padulong sa boarding house niini.
Bisan og medyo ngitngit na kay taudtaod na man nga nisalop ang adlaw (gakipat-kipat pod ug morag kapundiron na ang ubang street light), walâ pasigaha ni Jo ang headlight sa motor nga hinay ra ang dagan samtang ginuntan ang nagbaklay nga si Pabling. Gipahunong ni Jo ang ilang motor sa may eskina sa dilì pa moabot sa boarding house ni Pabling ug gilantaw na lang nila kini hangtod nga ningsulod sa giabangan nga balay.
“Unyà, unsa man ni ron, Beng? Mamaulì na ta ug manihapon?”
“Ayaw usà, Jo. Estambay pa ta dinhi kadiyot, basin diay…”
“Okey, ikaw god,” gipalong niya ang makina sa motor ug nanganaog sila gikan niini. Gipatindog niya sa may aseras ang motor, dayon niadto siya sa gamayng tindahan sa unahan ug nipalit og Sky Flakes nga ilang masimâ-simâ. Gibalikan niya ang amiga sa tapad sa motor ug gitunolan kini og usa ka pakete sa Sky Flakes.
Nakaduha na siya ka pakete sa Sky Flakes dihang naalinggatan nila si Pabling nga nigawas gikan sa boarding house ug nitabok sa karsada ngadto sa tindahan sa atbang. Human ang pipila ka minute, nitabok kinig balik nga nagbitbit og usa ka botelyang serbesa. Dala ang serbesa nga lagmit ipares sa bulalô, nisulod kini sa balay.
Walâ na sila magdugay pa og estambay sa eskina. “Basig maalaan pa nuon tang mga buring nga nasaag pagpangitag kustomer,” pasiaw niya sa higala dihang giagda na niya kining mamaulì.
Pagkaugmà, walâ gihapon silay nasakpan nga kulukadidang ni Pabling. Ug mao ra pod ang resulta sa ilang ikatulo ka adlaw sa pagpanuop.
“Unyà, bespren, unsa na may imong pamatì? Gaduda pa gihapon ka sa imong bana?” gisuknà niya ang higala dihang nakapaulì na sila sa Digos human sa tulo ka adlaw nga walay abot nga pagpaniid.
“Walâ gyod diay klaro tong akong nadunggan nga estorya, bespren. Tsismis ra nga way hinungdan.”
“Giingnan ta bitaw ka nga morag walâ sa pagkatawo sa imong Pabling kanang mamabaye, walâ man god ka dayon motuo nakò.”
“Sorry god, uy…”
“Sorry ka dihà. Dalî nuon sa kosina, maypag mangaon tag binignit.”
4
“MORAG mas bugnaw lagi ni ilang aircon dinhi, no?” gibunlot niya ang habol aron mas matarong silag bukot niini samtang nag-unlan siya sa abaga ni Pabling.
Lahî na nga motel ang ilang gitsek-inan, dilì na tong ilang naandang adtoan kaniadto. Mas maayo man gyod nang managana, niya pa, kay morag naa gyod tingaliy nakaila kang Pabling nga tigagian didto dapit sa ilang suking motel sa una ug maoy naghatod adtong estorya nga nadunggan ni Beng.
“Kalamî na lang gyod laplapan og wait sa nagpasiugda adto nga tsismis ba,” nagkanayon si Pabling. “Ngano man gyod kunong manghilabot man sila sa kinabuhì sa ubang tawo, no? Walâ man untà ta nangunsa nila, di ba?”
“Hay, Bling, normal na gyod sa kadaghanang tawo nang manglibak bahin sa ilang isigkatawo,” sanong ni Jo. “Mao nang amping-amping na lang gyod ta para dilì mabulyaso, hehehe.”
“Mayganì kay sa imoha ning-estorya si Beng sa iyang nabalitaan.”
“Aw, kinsa pa may lain niyang estoryahan? Kami god ang magbespren!”
“Unyà mora pod dayon kag amaw nga gapatuso-tusog kuyog niya sa pagpanuop aron masakpan kintahay ko,” mikatawa si Pabling.
“Unsa man diay angay nakong buhaton adtong higayona, bi? Unongan gyod nakò siya kay bespren god mi, no?”
“Aw, nikompesal na lang god untà ka dayon niya sa tinuod,” sunglog ni Pabling kaniya.
“Mao ron! Unyà, okey ra pod ka kon gibuhat nakò nâ? Kay ako dilì gyod okey nakò nga mawad-an kog bespren, uy.”
“Bitaw, Jo, ngano man pod tawon nga naingon man ani ang atong pagkabutang,” nanghupaw si Pabling.
“Mangutana ka pa? Ikaw bayâ nang walâ kaaguwanta dihang gibilangkaran ka sa akong amiga!”
“Laina pod nimo, Jo, uy. Ayawg ing anà ba.”
“O, kay dilì diay tinuod?”
Pagdayong graduwar sa fourth year sa hayskol sila nagsugod pagkauyab ni Pabling. Pero estrikto ang iyang amahan ug gibaoran siya nga dilì gyod mag-uyab-uyab mentras gaeskuyla pa. Nagbahad pa kini nga kon masakpan ganì siyang mag-uyab-uyab kulatahon niini ang iyang uyab, paundangon siyag eskuyla ug dayon ipadala siya ngadto sa iyang apohan sa bukid sa Caburan o kahâ sa iyang uyoan ba hinuon sa isla sa Balut. Mao to nga gisekreto gyod nilang Pabling ang ilang relasyon.
Pag-abot na nilag kolehiyo, parehong eskuylahan ang gitunghaan nila ni Pabling bisan kon managlahì silag kurso. Busa nagpadayon ang ilang tinagô-tagong paghinigugmaay. Didto ra sab nageskuyla sa lahî pod nga kurso ang iyang kinasuorang higala sukad pagkabatà nga si Beng. Kay gikan man sa managsama nga eskuylahan sa hayskol, normal lang nga magtagbò-tagbò sila matag karon ug unyà, usahay magkuyog pagpanuroy o unsa pa dihâ. Tungod niini, nagkasuod pod si Pabling ug si Beng.
Sa kadugayan, morag naay namatikdan si Beng ug gisuknà siya sa amiga, “Jo, naa ba moy something ni Pabling?”
“Unsa goy something, uy? Patakà ra man ka, Beng,” pangulipas niya. “Just friends lang god mi anà niya, nothing more, nothing less.”
“Okey ra pod bayâ kon more than friends mo anà niya,” sunglog ni Beng kaniya. “Kyut man sab nâ si Pabling ba, hehehe!”
“Pagpuyô dihâ, bespren, uy. Ay patakag estoryag ing anà. Madunggan pa lang ka ni Papa, basig motuo to. Luoy unyà kaayo ko!”
Gitagò gyod niya gikan kang Beng ang tinuod nilang relasyon ni Pabling. May pagkatabian man god usahay ang iyang amiga maong nahadlok siya nga molibkas ang bâbà niini ug masakpan unyà siya sa iyang amahan.
Dihang nahuman niya ang upat ka tuig nga kurso sa pagka magtutudlò, gipaadto siya sa iyang amahan sa Cagayan de Oro para didto magrebyu para sa board exam. “Medyo apiki ta sa panalapî karon, labi na naa kay manghod nga mosulod na sab sa kolehiyo,” esplikar kaniya sa iyang amahan. “Naa man tong imong usa ka iyaan didto sa Cagayan kinsa nipasalig nga maoy mosuportar sa imong pagrebyu, mao nga didto na lang usà ka.”
Paghuman og rebyu, didto na pod untà siya mokuhag board exam sa Cagayan de Oro. Pero walâ matuman ang maong plano kay kalit na lang siyang gipahibalo sa iyang manghod nga mitaliwan na ang ilang amahan tungod sa grabeng atake sa hubak. Sanglit dugay na man pod nga namatay ang ilang inahan, nahimo na silang ilong tuwapos sa iyang manghod ug isip magulang siya na ang miabaga sa responsabilidad pagsuportar sa iyang manghod. Tungod sa panginahanglan, gikalimtan na lang usâ niya ang pagkuhà og board exam pagka magtutudlò. Didto na siya nagsugod pagnegosyo sa pagpanglutò ug pagpamaligyà og mga pagkaong pangmeryenda, ug gisuwerte pod siya kay maayo man ang nahimong dagan niini.
Naghunâhunâ siya nga sa pagtaliwan sa iyang amahan gawasnon na sila ni Pabling sa ilang paghinigugmaay. Apan kawang ang iyang gilaoman.
“Bespren,” ingon sa nangompesal kaniya si Beng, “buntis god ko ay.”
“Aw, unsa may problema anà? Walâ man kahay kabilinggan ang nakapaburos nimo?”
“Walâ man nuon, pero sa akong pamatì morag gaduha-duha man tong magpakasal. Dilì ko kasabot nganong naingon siya anà.”
“Kinsa man diay nang lakiha kay atong sulongon? Dilì mahimong binuangan niya ang akong bespren, no?”
“Si Pabling god, uy.” Ingon sa nahugnò ang iyang kalibotan sa gitug-an sa iyang amiga. Apan walâ niya ipakità ang iyang pagkahisagmuyò. Nangità siyag kahigayonan nga ikaestorya si Pabling.
“Kadtong naa ka sa Cagayan man god, sige man og paduding nakò ang imong amiga. Hangtod nga dinhà toy higayon nga hubog ko ug duna gyoy nahitabô namò. Ug nasundan pa tog pipila ka higayon, hangtod nga namabdos gyod siya,” nagdukô si Pabling nga nagsugid kaniya.
Hinuon, sayod siya nga may pagkaigaton gyod ang iyang amiga mao nga maingon nga walâ na kaayo siya matingala nga natental niini si Pabling. “Unyà, unsaon man nimo nâ karon nga mabdos na man nâ si Beng?” gisuknà niya ang iyang boypren.
“Magtaban ta, mangadto tag lugar nga dilì ta niya hitud-an,” matod ni Pabling.
“Hoy, nabuang ka? Talikdan nimo ang imong responsabilidad? Pasagdan na lang nimo ang akong amiga nga mag-inusarang mag-abaga sa pagpadakô unyà sa inyong anak?” Mao nga bisan kon sakit sa iyang dughan, gitukmod niya iyang boypren nga pakaslan ang iyang bespren. Apan bisag minyò na si Pabling, walâ gihapon mapalong ang kalayo sa ilang pagminahalay. Mao nga misangkò gyod kiní sa tinagô-tagong pagsalo nila sa dugos sa gugma.
“Jo, unsa kaha og magtaban na lang gyod ta? Padalhan lang god gihapon nakò si Beng og sustento para sa among anak, total dakô-dakô na man ang batà,” gitutokan siya ni Pabling. “Kapoy na man god ning atong opisyo nga sigeg tagô-tagô.”
Naghinuktok siya kadiyot ug dayon nanghupaw. “Bling, dilì man ko makaako nga maghunâhunâ nga biyaan nimo akong bespren ug inyong anak. Bisag asang espidnoha pa unyà ta mangagiw, dilì gyod tingali ko undangan og tulisok sa akong konsensiya.”
“Unyà, ingon na lang gyod ani hangtod sa hangtod?”
“Hay, Bling, ang kahitas-an na lay mag-igò kon unsay mahimong sangpotanan aning tanan. Kon unsa may moabot, aw, dawat-dawat na lang ta. Basta para nakò ang importante mao nga sa mga higayon nga sama ani, mabatì ug mapabatì natò ang pagmahal sa usag usa…”
ERIC SB LIBRE is a freelance consultant and writer based in Digos City. His short story ‘Bespren’ won the third place in the 4th Satur P. Apoyon Tigi sa Mubong Sugilanong Binisaya. The Davao Writers Guild is publishing the winning works of the recently concluded short story writing contest for National Literature Month. For more details, please visit our website: www.dagmay.online.