Saba kaayo ang bata sa dihang adunay nituktok sa among tindahan. Gibutang nako ang gahilak nga bata sa kuna dayon gisuong among tindahan. Nangutana ko unsay iya. Ingon ang nangayo, “Bai, imong anak nang batang gahilak? Puyde ako na na? Akong kaunon.”
Gilili nakog maayo ang nangayo. Aswang man diay ni. “Uy!” Nakuratan kunuhay ko. “Na! Sorry kaayo. Ika-tulo na gyud ka ba nga nihapit dires amo. Sorry kaayo gyud. Di gyud puydi.”
“Si Marcos man ko.” Ingon to nako. “Imong bana man tong natagak sa baybay tung niageng gabii, dili ba? Ako tong nipunit niya.”
“Ahw! Diay ba! Ali. Sulod sa.” Nisuong kog balik pasulod sa among gamayng sala. Hapit pa ko matakilpo kay natamakan nako akong malong nga nios-os. Giablehan nako ang mubong gate nga kahoy. “Ali. Kape?”
“Sige. Palihog. Salamat.” Nidayon ang aswang. Gihubo iyang itom nga sapatos. Nisulod nga nagmedyas. Ningsuong kay tangkad man ang aswang para sa sakto ra namong pultahan. Nilingkod sa sala unya gilingi ang kuna kung asa tua akong anak. “Wa pa ni bulan?”
“Pulo ka adlaw.” Tubag nako. Nahimong kusog kaayo ang kiling-kiling sa kutsarita sa tasa. “Ginapanid-an na mi nimo?” pangutana nako samtang gakaraw.
“Wa man sad. Karong semanaha ra man ko nibalik dires Tibungco. Sa una, sige gyud ko dire, katong wa pa kaayoy mga balay. Wa pa nang hospital dira. Labayanan pa nag lawas nang Bustamante. Karon, lahi na kaayog nawng.”
“Dire mo tig pangayog bata sa unaha?” Gidunol nako ang init pang kape.
“Katong sa unaha pa gyud. Apan katong naa nay eskuylahan dire, wa na kaayo. Basta naa man guy maestra—“
“Ah! Tunong? Mu-kuan man tog mga aswang, dili ba?” Nihinay akong tingog sa mga ulahing mga pulong kay murag lain man to isulti: mupatay man tog mga aswang, dili ba?
“O! Kabalo lage ka? Di man nuon tanang maestra. O maestro. Depende ra.” Nihigop ang aswang sa kape. “Kabalo lage ka ana?”
“Kabalo-kabalo lang pod gamay. Tingala man gud ko ba labaw na tong kaisa kay naay nibisita nga maestro dira sa silingan, nikilat ra mag kalit, bisan way uwan, unya sayo pa sa hapon.” Murag wa na naminaw nako ang aswang. Tua iyang mata sa kuna. “Uy, kanang sorry kaayo ha.”
“Puyde ko muduol niya?”
Nisugot ko. Kaming duha nagtan-aw sa batang gadidi sa bibiron.
Nawng ra sa bata ang gibilin nako nga wa nabalot og panapton. Nagpitok-pitok na ang mata sa bata.
“Pareha mog nawng.” Ingon sa aswang.
Nakatawa ko gamay kay nakahinumdom kos pasiaw nga di daw lage anak sa akong bana ang bata kay wa gyuy paila sa iyang dagway. Naundang akong ngisi kay naay niayo. “O. Kadali lang.” Nilingi ko usab sa aswang. “Uy, unsa gane tong ngalan nimo? Mark?”
“Marcos.”
“Marcos. Tama. Kadali lang ha.”
Nipalit og Tanduay tong palahubog nga kainom sa akong bana tong isang gabii. Nahubog gyud to akong bana maong nahulog siya sa baybay. Maayo na lang tua sa lawod akong bana karon. Naa pa to dire, nag-inom na ni sila.
“Hoy! May ra gyud kag inom ba! Gipasagdan ra nimo akong bana tong isang gabii! Nahulog hinuon siyas baybay!”
“Ikaw daw gukdog iro nga hastang dakua unya hastang puwaha pa gyuds mata, di ba ka mudagan! Imong bana man sad, inom-inom, dali ra diay malipong!”
“Akong bana pa gyud imong basulon. Ikay nidani niya!”
“I-regards ra kong Masood. Ingna ni-eksibisyon daw siyas baybay. Ingna “na-sud” siyas buslot.” Nikatawa rang amaw.
“Ambot nimo. Ayaw nag daniha akong bana! Di na ka kautang ron.”
Pagbalik nakog suong sa sala, tua na sa may pultahan si Marcos, nagsuot na sa iyang sapatos. Karon lang ko kamatikod nga nindot ang tabas sa iyang gray nga slacks.
“O? Mulakaw na ka? Manihapon sa ta.”
Nakatawa ang aswang sa akong ingon. Dayon hinay-hinayng nawala sa iyang aping ang ngisi. “Salamat. Salamat sa pagpadayon nako.”
“Salamat pod kay gipunit nimo akong bana. Imo pa gyud gihatod dire. Ikaw tong naghatod niya, dili ba?”
“O. Ako to. Katuod pa man siya. Naglisod ra siyag lakaw.”
Nabalaka man nuon ko kung asa karon makakaon ang aswang. “Unya, asa man ka karon? Pasensya gyud kaayo. Naa may manok dire pero sobra man nis kanduli.”
Nahuman nag suot sa sapatos ang aswang. “Nag-kanduli diay mo.” Nilili ang aswang balik sa sulod sa balay. “Nag-ubad dire?” Nagpundo iyang mata sa akong malong, murag wa na siya naghulat sa akong tubag. Human nabantayan sa aswang ang mubong palmera sa iyang kilid. “Daliday. Mao diay humot. Nag-ubad gyud diay.”
“O. Maayo lage kay humot ang daliday!” Nalipay ko sa dihang nakahinumdom kos kahumot sa bulak tong pag-ubad. “Aron makabalay sad mig dako oy.” Abi nakog nawala na ang humot pero nasimhutan pa gyud diay sa aswang.
Giplastar sa aswang ang kuwelyo sa iyang dark blue nga long sleeve. “Okay ra bitaw. Salamat. Di man sad ko ingon nga mamatay nas kagutom.” Nipahiyom gamay ang aswang. “Busog man ko ba. Lahi ra gyud akong bation inig makasimhot kog bata. Kanang maghalo bitaw ang baho sa pulbos ug dugo. Lami mukitkit sa bus-ok nga bukton. Unya ang tam-is-tam-is nga lasa sa liog kung asa nitulo ang gatas nga bag-ohay rang gididi. Kalami bitaw unta oy.”
“Sorry gyud, ha?”
“Ay seg sorry oy.” Nagngising nigawas sa among gamayng gate ang bisita unya ning lili dayon sa tindahan. “Bitaw. Salamat. Adto sa ko.”
Human nako makita nga nawala na ang bisita sa dalan, nakahinumdom ko sa akong anak sa kuna.
Gikuha nako akong selpon ug gipiktyuran si Ayshah. Sayang. Nakalimot kog picture sa aswang.
Frank lives in Davao and teaches in a school in Tibungco.