GIKAN sa iyang payag nga kahoy, kawayan ug kugon nga nagyaka sa alimpulo sa usa ka bungtod apan ubos pa sa Bukid Kalibangal, tugob sa kadasig nga mikanaog si Ambangon niining buntaga patighulog sa lima ka ang-ang nga sanga sa lawaan ug gipat-ol sa duha ka magkaatbang nga bulos sa kawayan pinaagi sa takgos nga uway ug mga bagon nga hinagdawan sa kalikopan sa hilan pa nilang tribuhanong komunidad. Ang kasayag sa iyang balatian niining higayona dakong sukwahi sa nangaging mga adlaw nga sagad nga giyunyonan ang iyang panimuot sa kahigwaos ug kapungot sa manudnudong kinabuhi sa kabukiran. Sa paghiugsad niya sa tugkaran, milingi siya sa pultahan sa kayda ug gisangpit ang iyang asawa: “Bedad, sultihan mo si kinsa mang mangutana sa adlaw sa atong paggikan paingon sa Dakong Balay nga Wala Nay Kagul-anan sa unang subang sa takdol nga karon nang umaabot nga Sabado.”
Sa pagkabati niya sa hinay nga sanong sa tigulangon na usab niyang kapikas, miliso si Ambangon punting sa Sidlakan nga gisalimbongan sa usa ka layog nga lawaan nga mituybo sa walog nga giatbangan og duha ka bungtod nga nagdungaw usab sa nagliko-liko nga Suba Sinuda. Ang Adlaw bag-o lang misidlak nga gi-ap-ap sa nagkanipis nga buntagong gabon. Gisubay ni Ambangon ang hanayhayng dalan-dalan nga mohatod kaniya sa Sityo Patag aron sungkoon ang iyang numero unong pangabaga sa kultohanon nilang pundok nga si Kadon bahin lagi sa ilang pagpanaw ngadto sa Bukid Kalibangal sa Sabado sa buntag mga lima ka adlaw gikan karon. Ila na kini ing nauyonan sa ulahing binulang tigom sa miaging duha ka semana nga gitambongan sa usa ka dosena nga mga pangabaga ug ubay-ubay nga mga sakop sa dul-an usa ka gatos nga ginsakopang banay nga halos tanan rabanit ug walay kabangkaagang mga molupyo sa kabukiran.
Sa maong kaigoan, molarga sila gikan sa ilang tagsatagsa ka panimalay sa wala nay pagbalik. Ila na nga talikdan ang ilang yutang natawhan nga dili na kanila makadulot sa kalipay nga sarang matagamtaman sa mga linalang ning silong sa langit. Alang kang Ambangon, nangabungol ug nangabuta na ang ilang mga anito ug ingon man ang kagamhanan sa ilang siyudad ug sa nasod tali sa ilang kahimtang nga misamot pagka kakha-tuka sa pagligid sa panahon..
Sanglit yamukmok man lang silang nawaslik sa pagkapuril sa mga tumbahonong apitong, lawaan ug uban pang maayong klaseng kahoy sa kanhi berdeng kalasangan sa tiilan sa Bukid Kalibangal, mumho lang intawon ang nakuha nila kon itumbas sa nagordo sa mga kusgan nga kadaghanan mga day-ong Haponanon, Insek ug Awstralyano nga may gamhanang tigpaluyo gikan sa pundok sa mga nasodnong politiko ug pipila ka lokal nga mga negosyante.
Gumikan sa pagpasipala sa kalasangan, ila ang tanang sangpotanan sa pagkaut-ot niini. Kon magtinghulaw, hapit mahinas na ang tanan nilang kalikopan nga gipatindogan sa ilang mga yanong puluy-anan. Kon ting-ulan, sila lang gihapon ang malampurnas sa mga buhawi ug baha.
Ang tanang kapaitan sa panginabuhi sa pila ka tribu sa ilang katigulangan nasaksihan ni Ambangon gikan pa sa iyang pagkabata hangtod nahimo siyang tumbador sa usa ka kompaniya sa panoroso sa usa ka Insek ug unya sa dihang mag-uuma na lang siya sa kabakildan nga inagian sa panumbag kahoy nga nahisupak sa balaod.
Dili magkaabot ang masigkatumoy sa pisi sa pagpakabuhi tali sa ilang abot sa uma—kape ug mais—nga pulos kontrolado ang presyo sa mga negosyanteng Insek sa ubos. Daginoton na usab ang mga baboy-ihalas ug binaw sa nahibiling lasang sa ilang kalikopan.
Ang nagpadayong karabanit sa ilang tribu nagdudho kang Ambangon mga upat na karon ka tuig nga magtukod ug kahugpongan bahin sa bag-ong pagsimba sa usa ka imahen sa limbo nga mag-iwag sa ilang katimawa. Dinha kunoy ispirituhanong inspirasyon ang mikunsad sa iyang damgo usa niana ka gabii nga nagdasig kaniya sa pag-awhag og kaubanan sa paglalin gikan sa madagmalong kalibotan ngadto sa usa ka dapit nga langitnon nga hawa sa kasakit. Gikan sa usa, duha ug tulo, miinanay pagdaghan ang mga sumusunod ni Ambangon. Daghan na ang buot mouban kaniya ngadto sa Dakong Balay nga Wala Nay Kagul-anan. Didto wala nay kalisang batok sa daotang linalang. Didto wala nay kagutom ni kauhaw ug unsa pang balatian nga makahunlak sa maayong pangisip sa pagpakabuhi.
“Tumuo kamo nga didto sa giingon kong Dakong Balay nga naghulat kanato wa nay pagbalanosan kondi pulos himaya ang atong pagabation. Didto wa nay agoniyas sa kagul-anan kondi pulos sonata ug saloma sa kalipay nga way igsama. Aron kita dawaton sa maong Balay, kinahanglan linison na nato karon ang atong kalawasan ug kalag ug mud-an na ang mga butang nga kalibotanon!” mao kiniy ang kanunayng panapos ni Ambangon sa iyang pagpangawhag sa nangaging katigoman sa ka-tribu ug ingon man sa interesadong sakop sa mga silingang tribu sa Bagobo, Matigsalog, Ata ug Langilan.
Bisan usa lang ka nobato sa pagka pastor sa usa ka relihiyosong misyon kanhi ug kutob lang siya sa kuwarto grado sa tunghaan sa Sityo Patag mga kap-atan na karon ka tuig, katuhoan kaayo manulti si Ambangon sa mga kampanya niya nga tinagsa o pundok-pundok.Taason, tigson ug may panagway sa sinahog nga dugong Hapon, Bagobo ug Giyanganon. Inay mangayog amot, siya pa man ganiy manghatag og gasa sa mga umaabot nga sakop matag karon ug unya nga aduna siyay maayam nga baboy-ihalas o binaw. Ang pag-uyon sa iyang mga ginsakopang banay ug tibuok nilang sakop sa pamilya nga mamiya na sa hangtod sa ilang pinuy-anan maoy buhing timailhan nga aduna siyay kredibilidad o batobalani. Sa pagsupang sa kultohanong pundok nga iyang gipasingtan pagtikad, giyukboan na siya nga Supremo gikan sa pagka pastor lamang sa sinugdan.
PAGLABAY sa usa ka takna, nahiabot si Ambangon sa payag ni Kadon sa Sityo Patag. Nalipay si Ambangon nga wala molakaw si Kadon, usa ka mag-uuma nga kapin katloan pa lang ang panuigon nga nakaalagad isip usa ka sakop sa mga magbalantay sa balangay nga nailhan sa popular nga ngalang CAFGU. Taga-San Fernando, Bukidnon si Kadon nga kaliwat og Manobo-Higaonon. Milalin siya nganhi sa Sityo Patag mga unom na ka tuig ang milabay aron padul-an ang nalulotan niyang maanyag nga Bagoba.
“Kape, Supremo,” ni Kadon pa sa dihang nakalingkod na si Ambangon sa bangko sa gamayng sala sa ilang pinuy-anan.
“Labing maayo…” pasiuyon ni Ambangon nga halhagon ang ubanong buhok apan ambongan sa iyang balbas nga bulawanong nangumbitay padulhog sa iyang suwang ug liog.
“Inda, tagai kamig kape diri,” sangpit ni Kadon sa iyang asawa nga didto sa kosina nagkuri-kuri human sa ilang sayong pamahaw.
“Oo, kadiyot lang…”
Pagkataudtaod, diha na ang duha ka tasang kape nga lubos gayod nga ginaling sa mga Matigsalog nga gidulot ni Inda sa taliwala sa hawanan sa ilang dawatanan sa ilang payag nga gama kadaghanan sa panit sa tinumbang troso.
“Komosta ang pangandam ta ‘Don?”
“Andam na ang tanan, Supremo, gawas sa napulog tulo ka banay dinhi sa Sityo Patag nga nagduhaduha kay gihulhogan sa kontra sa atong kulto dinha sa balangay sa Marahan,” pahayag ni Kadon.
“Pasagdi ang nag-usab sa ilang hunahuna. Maoy atong pakaban-an ang mouban kanato. Dinhi sa Patag manukad ang pasunding sa sayong kabuntagon sa umaabot nga adlawng Sabado. Moapong na lang ang uban gikan sa Sinasa, Gumitan ug uban pang mga dapit ubos sa Bukid Kalibangal. Ikaw ang tahasan ko sa pagdisiplina sa paglumbay sa mga magpapanaw ilawom sa atong pasiugdahang pasunding ngadto sa Dakong Balay nga Wala Nay Kagul-anan. Unsa, tataw na ba kana kanimo, Kadon?”
“Oo, Supremo.”
“Sige, di na ko magdugay kay moadto pa ako sa Gumitan ug Lumundaw aron pagsuna sa atong mga kaubanan didto. Didto usab ako manguha og kawhaan ka mga kusgang kalakin-an nga mogahas sa dalan-dalan ug magtukod og mga hulatanang balay-balay sa atong pagsambat sa atong bathala atol sa pagdangat sa bag-ong gatosan ug sa pagpanaw nato ngadto sa gingharian nga wala nay pagbalik.” Ug milakaw si Ambangon nga malipayon ang panagway sahi sa kalikopan sa gawas nga gidigo sa bulawanong silaw sa Adlaw nga naglawig paingon sa kaudtohon nga hawa sa dag-om.
ANG gihulat nga dakong adlaw sa Sityo Patag kanus-a molarga ang katibuk-ang sakop sa kulto ni Supremo Ambangon daw madayon gayod sanglit nag-anam-anam man pagpangabot ang mga magpasunding ngadto sa Dakong Balay nga Wala Nay Kagul-anan sayo pa sa buntag sa adlawng Sabado. Matag usa kanila, apil na si Bedad ug ang duha nila ka mga anak nga lalaki nga nagpangedaron pa lag 8 ug 6 sa nalangay nilang panagluon sa kaminyoon ni Ambangon, adunay gibaliog ug gibitbit nga balon sama sa prutas, manok ug uban pa. Diha poy nagguyod ug pila ka kanding ug baboy.
“Kadon,”mando ni Supremo Ambangon, kinsa katambahan sa iyang gitaking pinuti ug mabulokong sapot pangseremonyal sa ilang tribu nga susama ang desinyo sa Muslim ug ubang mga lumad sa Mindanaw ug Sulu, “sultihi kadtong nagsobra ang dala nga ibilin na lang sa ilang mga higala o kabanay dinhi sa Patag. Ato nang gikaigoan nga ang atong kataposang kombite sa yuta molungtad lag tulo ka adlaw sugod karon. Kon mahurot na ang mga balon, ipahamtang ang hamiling puasa.”
“Oo, Supremo,” yango ni Kadon, “sultihan ko ang mga hingtungdan.”
“Yuna pa,” mitutok si Ambangon kang Kadon, “ikaw lang?”
“Oo, Supremo…kay nausab ang hunahuna ni Nadya.”
“Nausab? Ngano kaha?”
“Tungod tingali sa gisabak niya nga tulo na ka bulan.”
“Sige lang. Ang importante ikaw nagpadayon.” (To Be Continued)