A One-Act Play
CHARACTERS
Chan – 19 years old, skinny, with bruises on his arms, wears a pink shirt, and black pants
Karlo – 23 years old, tall. Wears a green shirt and jeans
TIME
1 o’clock in the afternoon.
SETTING
At the plaza; a projector shows a video of a Pride event to act as a backdrop of the play; benches on the right side of the stage
THE PLAY
It’s a celebration of Pride, the venue looks festive and full of joyous people to celebrate the event. The event happens as Chan and Karlo are frantically running from Chan’s house to escape his father. The two of them arrive at the plaza to discuss Chan’s situation as a gay boy, and Karlo’s confession to Chan. Will Chan be able to accept Karlo’s confession and conquer his fears as a closeted person, or will he forever hide in the closet?
Karlo and Chan enter the stage running.
KARLO: Ali, diri ta!
The two stop at the left side of the stage.
CHAN: (Panting) Layo na ba ta?
KARLO: (Also panting) Murag nakalayo na man ta. Sa pikas dalan naman ning plaza, unya maglisod sad to imong Papa ug gukod sa atoa kay dili man to kalakaw ug paspas.
CHAN: Pero nabalaka ko ba, imo baya tong gituklod si Papa basin naunsa to siya didtoa.
KARLO: Nganong mabalaka man ka ato na kung wala pa nako to siya gituklod, iyana unta kang bunalan sa iyang sungkod? Maayo gani kay naabtan pa tamo bago to niya buhaton sa imo. Madungagan na sad na imong mga bun-og sa imong lawas. Worst case scenario, basin ma-ospital na gayod ka tungod niya.
CHAN: P-pero—
KARLO: Ayaw na lagi’g balik didto. Pasagdie na to siya, makatindog ra to kay naa man siyay sungkod. Nganong na ing-ato na sad siya? Unsa diay nahitabo?
CHAN: Nangayo man gud siyag kwarta sa akoa kay pangdungag daw niyag Red Horse. Unya wala man ko’y ikahatag kay bag-o ra ko nagbayad ug bill sa among kuryente kay pila na mi ka bulan walay suga. Dayon katong giutang nako na 500 ila Manang Arcing na pampalit unta nakog bugas ug mga de lata kay iyang gikuha, maong akong gikuha sa iyaha ug balik. Unya nasuko siya, iya kong gibunalan sa iyang sungkod.
KARLO: Kayawa jud ana imong papa oy. Wala na gani siya’y trabaho, dili pa jud niya undangan iyang bisyo. Layas na lang lagi didtoa, didto sa ka puyo sa akoang apartment.
CHAN: Dili ko, maulaw ko. Unya lisod sad kung biyaan nako si papa, walay muatiman niya.
KARLO: Dako naman to siya, Chan. Kung dili pa jud ko nimo pugngan, ako na jud na i-report sa pulis imong Papa aron matagam.
CHAN: Ayaw lagi Karl, ingon-ato lang man si papa kay hubog man gud siya.
KARLO: Kabalo ka, dili na ta maghisgot ana niya bi kay muinit ug samot akong ulo. Unsa diay naa diri karon?
(SFX: Loud cheers and blasting pop music)
CHAN: Pride party? Karon diay na?
KARLO: Tama! Mao man diay akong tuyo maong giadto tika sa inyoha. Dalhon tika diri kay naay pa ing-ani. I just have a brilliant idea, maayo pag kalimtan sa nato atong mga problema unya moapil ta diria.
CHAN: Unsay buhaton diria? Maulaw man ko Karl uy, yagit kaayo kog nawong.
KARLO: Ako man sad, ikaw daw modagan ug duha ka kilometro, dili ta manga- haggard. Ayaw kabalaka uy, wala naman na silay labot sa atoa. Maki blend-in lang gud ta. Ali didto ta sa tunga oh! Murag mas lingaw didtoa.
Karlo grabs Chan’s arm then proceeds to the center of the stage. (SFX: Dancing Queen by ABBA)
KARLO: (Grabs two Pride flags from his back pocket) Dara oh, imoha ning isa.
CHAN: Unsay buhaton ani?
KARLO: Wala, iwagayway lang, mao man sad ilang ginabuhat.
CHAN: Pero basin makita ko ni Papa—
KARLO: (Puts his finger on Chan’s lips) Shhh! Don’t say bad words! Maayo pag manayaw ta, kay gasayaw sad sila. Whoo!
CHAN: Uy, ulaw man, daghan kaayog tao.
KARLO: Mao nay lingaw! Tistinga ug sayaw ‘di ba malingaw ka.
Chan awkwardly dances. Karlo hypes him up.
KARLO: Go, Channy! Go, Channy!
CHAN: (Laughs) Ikaw na sad sayaw! Go, Karlo! Go, Karlo!
Karlo dances. (Ambulant vendor selling water claps and cheers)
The music changes and Karlo and Chan end their dance.
KARLO: (Bowing) Thank you! Thank you!
CHAN: Hawoda nimo mosayaw uy!
KARLO: You should’ve seen yourself earlier! Hawod kaayo ka mogiling! Kinsa’y maka-imagine na ang ulawon na Chan, lagtik diay kaayog lawas! (Laughs)
CHAN: (Laughs) Ayaw ba, naulaw jud baya ko kay daghan kaayog tao. Pero tama ka, lingaw jud diay mosayaw.
KARLO: See? I told you!
CHAN: Salamat ah. Kung wala ka niadto sa amoa, wala nako kabalo kung unsa akong buhaton karon.
KARLO: Syempre! I like you baya!
CHAN: Ha?
KARLO: Ah—I like you as a friend! Haha!
CHAN: Ako sad. I like you too…
KARLO: H-ha?
CHAN: Buotan kaayo ka na amigo, maong gusto tika.
KARLO: Ahh… Amigo diay… Haha… Sige tara, didto ta sa kilid oh, naay mga bangko didtoa, pahuway sa ta.
CHAN: Sige, tara.
The two proceed to the right side of the stage. Chan sits on an empty bench while Karlo buys water from the woman selling water.
KARLO: Papalita ko ug tubig te. Tagpila?
ATE: Tag baynte ra sir.
KARLO: Duha kabuok. Dili lang bugnaw ang isa.
ATE: Nia ra sir.
KARLO: Salamat po.
Karlo returns to Chan then gives the water to him.
KARLO: Nia ra oh.
CHAN: Uy, salamat. (Drinks it)
KARLO: So, unsa nay buhaton nimo karon? Dili man sad pwede na mobalik ka unya kay basin wala pa nahuwasan imo papa.
CHAN: Ambot, basin motambay sa ko ila Manang Arcing.
KARLO: Di ba daghan sila sa ilang balay? Basin magguot ra mo didto.
CHAN: Bahala na, at least duol ra ko kay papa. Makita ra nako siya.
KARLO: That’s the problem! Duol ra ka, maong makita ra ka niya dayon! Basin suguron ka niya’g pinakalit didto.
CHAN: Pero—
KARLO: Basin nakalimot ka na silingan ra sad ta, unya ako ra isa sa akong ginapuy-an. Didto na lang sa lagi ka.
CHAN: Pero ulaw man. Magdungag-dungag ko sa imong gastos.
KARLO: Pwede man ko nimo bayaran kung naa na kay kwarta. Or, don’t pay me at all! Huna-hunaa na lang na nagabakasyon ka sa inyong bukid, libre na tanan.
CHAN: Pero ulaw man jud oy.
KARLO: Sige ka, bastos baya daw ang mo-deny ug grasya.
CHAN: Nge, kalain! Sige oy, mosugot nalang ko, mamugos man ka.
KARLO: Ana ba! (Laughs)
CHAN: Nganong buotan man kaayo ka sa akoa, Karl? Dili man unta ta kapamilya, unya bago ra sad ka ningbalhin sa among purok, pero ing-ani ka makitungo sa akoa. Natingala na jud ko, kay akong mga amigo, dili man ingon ani ka galante.
KARLO: Wala pa diay ka kapansin?
CHAN: Na unsa?
KARLO: Gusto tika.
CHAN: H-huh? Ngano? Kanus-a? Nganong ako?
KARLO: Well, nakita tika tong cashier pa ka sa convenience store sa una. Gikan ko atog club, kauban akong mga barkada. Unya nagpahuwas ko kadyot sa Conve kay init na kaayo sa club. Paggawas nako, giatngan diay ko sa katong manyak na kastorya nako sa club. Iya kong ginapugos na mouban niya, pero dili jud ko gusto. Unya katong hapit na unta ko niya hilabtan, nikalit ra kag abot unya gibuyag siya. Naggunit kag cellphone while ga atik atik ug tawag sa police. Mao to nidagan ang manyak. (Laughs)
CHAN: I-ikaw diay to?
KARLO: Hala, wala diay ko nimo na remember? (Acts hurt)
CHAN: S-sorry, Karl. Dulom man gud to na pwesto tong giadtuan ninyo. Wala tika naklaro. Unya daghan na kaayog nahitabo human ato na adlaw, nakalimtan na nako to siya.
KARLO: Okay lang, I figured out din naman na you wouldn’t remember me, kay katong nakita tika sa street sa akong apartment, wala ka nanagad sa akoa. Pero after that incident din, I started thinking about you, kay gusto unta tika pasalamatan. Hangtod sa nahimo tang friends kay sige ra ta ug kita sa dalan. Mao to, months have passed then I realized na dili na friends akong pag-tingin sa imoha. It’s much more than that. Sorry, dili ani nga confession akong gusto. Pero wala eh, kung dili ko muamin karon basin mawad-an na jud kog chance. Kaya, Chan, will you go out with me?
CHAN: (Acts silent for a moment) Karl… Kabalo baya ka na dili ko bayot sa atubangan sa akong papa. Kung makita niya na mag-uyab ta, basin patyon na jud ko niya.
KARLO: We can keep our relationship a secret from everyone else, even from your father. Dugay na ta nila nakita na sigeg uban. Dili na na sila matingala kung mag-uyab na ta.
CHAN: Mao na ang point, kabalo sila na bayot ka, ug kung sige na lang ta ug uban, makabantay na jud na si papa. Unya, mabalaka ko kay basin ikaw, iya na sad pasakitan. Dili nako mapasaylo akong kaugalingon kung mahitabo na.
KARLO: I will endure it. And he won’t be able to do it for long kay kung iya man kong pasakitan or even kung ikaw, ipakulong man nako siya diretso.
CHAN: Karl, please… Dili pa ko ready…
Karl’s phone makes a sound. He opens it and the two of them see the content of the notification.
CHAN: Unsa na, Grindr? Vincent, 24 years old, 300 meters away? Nganong naa kay ing-ana? Abi ba nakog… Ako imong gusto?
KARLO: It’s preparation.
Chan stands up, angry.
CHAN: Preparation? Para asa? So, kung sugton na tika karon, mangita pa diay kag lain? Unsa, i-two-time ko nimo?
Karlo stands up too.
KARLO: No! Dili ko mag cheat sa imoha! It’s a preparation in case dili ko nimo sugton karon. Mangita kog lain kay dili ko gusto ma hung-up sa imoha. Mangita kog rebound kay dili ko gusto mabuang ug huna-huna sa sakit. (Softly) And I guess, magamit na nako ni karon kay nakuha naman nako imong tubag sa akong pangutana…
CHAN: (Calmer) Pero… Mag-unsa ko kung mangita kag lain?
KARLO: Ambot! Wala ko kabalo! Nganong mag-uban pa man ta kung dili man diay ko nimo gusto mahimong uyab? Friendship na lang akong mahatag sa imoha kung dili pa ka ready. Ayaw kabalaka, papuyuon gihapon tika sa akong apartment. Dili man ko ing-ana ka bastos.
CHAN: Dili diay ka manguyab nako? Suyuon ko nimo kay para mahulog ko sa imoha?
KARLO: Kung manguyab ko, naa diay kasiguraduhan na sugton ko nimo? Pila naman sad ka adlaw, bulan, tuig, akong hulaton para magkagusto ka sa akoa? Halos one year na gani ko sigeg patagad sa imoha unya all this time, amigo ra diay imong paglantaw sa akoa. Sorry, sala nako nga nag assume ko. Abi naman gud nakog mutual atong feelings kay sige ra ta ug uban unya dili pa jud pang-amigo lang imong tagad sa akoa. Abi ra man diay nako. Pero, sige daw, ipasabot daw sa akoa kung nganong dili pa ka ready?
CHAN: Karlo, kabalo baya ka sa akoang sitwasyon. Dili pa ko open sa akong sekswalidad sa kadaghanan. Si Papa, mahadlok ko niya. Ang iyang ginapangbuhat sa akoa, murag constant reminder na dili jud ko niya dawaton kung makahibalo siya na bayot ko. Unya karon na nilayas ko didtoa, wala nako kabalo kung naa pa ba koy Papa maabtan kung mobalik ko. Please, Karl, ikaw na lang ang naa nako. Dili nako kaya kung pati ikaw, mobiya nako.
KARLO: (Holds Chan’s hands) Dili man ko mobiya nimo. Amigo man gihapon ta. Naa ra ko diri kung kailangan nimo ug kastorya. Pero dili man sad pwede na ubanan tika pirmi unya moasa na pud ko sa wala. Ma double-dead ko ana, Chan.
CHAN: Kung sugtan tika makipagkita anang ka match nimo sa Grindr, mobalik pa ka sa akoa?
KARLO: Oo naman. Balikan pa man gihapon tika kay niana baya ko ganiha sa imoha na tabangan tika for the meantime.
CHAN: Pero kung willing nako magladlad ug mahusay na nako akong ginabati sa imoha, available pa ba gihapon imong kasing-kasing para sa akoa?
KARLO: Only time will tell, Chan. Dili ko gusto mohatag ug false hope sa imoha na mag-stay gihapon akong feelings sa imoha karon ug sa umaabot na panahon kay wala ta kabalo unsay mahitabo sunod. Basin kung ready naka moako sa imong sekswalidad ug mag enter ug relationship, lahi na nga tao imong gusto.
CHAN: Karl… Dili man ko ana, need lang jud nako ug panahon para ma-sort akong sitwasyon. Sugtan tika i-meet si Vincent, pero ayaw siya pilia please, hulata sa ko. Mao ra ani akong mahatag sa imoha na assurance.
KARLO: (Pinches Chan’s cheeks) Pasalamat jud ka, amigo ta ug naa koy gusto nimo. Dili tika maantos bisag unsaon nako ug pugong sa akong ginabati. Sige uy! Dili na nako imeet si Vincent. Lain sad kaayo kay mura tikag himoon ug baggage counter kay balikan pa tika human nako nakipagkita sa lain.
CHAN: S-sure ka? Dili man tika pugngan.
KARLO: Dili na lagi! Maypag mobalik ta sa party kay murag naay banda didtoa. Tara, maminaw sa ta.
Karlo puts his shoulder around Chan’s neck.
CHAN: Okay, tara!
(SFX: Pare ko by Eraserheads) The two exit the stage. Music fades as the lights fade out.
Sophia Ann Pacaña graduated from the BA English-Creative Writing program of UP Mindanao in July 2024. This play is part of her thesis manuscript of plays about the LGBTQ community and their rights.